محمدجواد نحوی نیا

ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک قرار دارد و بررسی شرایط کشت دیم گیاهان راهبردی امری بسیار ضروری است. بدین منظور برای مدلسازی عملکرد گندم و جو دیم در شرایط آب و هوایی ایران در واکنش به تغییرات اقلیمی داده های هواشناسی 44 ایستگاه در یک دوره چهل ساله (2020-1981) مورد بررسی قرار گرفت. داده های هواشناسی پس از میان یابی مکانی بین ایستگاه ها و تبدیل کردن آن ها به داده های روزانه به عنوان ورودی یک مدل رگرسیون خطی چند متغیره برای تخمین عملکرد گندم و جو دیم به کار گرفته شدند. در این مطالعه ایران به شش اقلیم ساحلی مرطوب، کوهستانی، نیمه کوهستانی، نیمه بیابانی، بیابانی و بیابان ساحلی تقسیم گردید. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین بارندگی سالانه به ترتیب در ایستگاه های بندرانزلی (1748 میلی متر در سال) و زابل (55 میلی متر در سال) رخ داد. بیشترین کاهش بارندگی در ایستگاه بندرانزلی (شیب 8/5- درصد) و کمترین تغییرات در ایستگاه کرمانشاه با شیب معادله آن 08/0- درصد صورت گرفت. در بین ایستگاه های مورد بررسی فقط 11/36 درصد از نظر کشاورزی در شرایط مناسبی قرار دارند و در بقیه ایستگاه ها وضعیت بحرانی است (88/64 درصد). نتایج تحقیق نشان داد که ضریب تبیین در عملکرد شبیه سازی شده گندم دیم برای اقلیم مرطوب تر به نسبت سایر اقلیم ها از دقت بیشتری برخوردار است (0/83=R2). کمترین ضریب تبیین در عملکرد شبیه سازی شده گندم دیم (0/71=R2) و جو دیم (0/53=R2) برای اقلیم بیابانی بدست آمد.