به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف پروتئین جیره و مکمل فایتوژنیک در جیره بر پایه ذرت- کنجاله سویا بر عملکرد، صفات لاشه، هماتولوژی، بیوشیمی خون و پاسخ آنتی بادی، از تعداد 288 قطعه جوجه گوشتی نر یکروزه (سویه راس 308) به مدت 42 روز استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل 2 ×3 در 4 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل 3 سطح پروتئین جیره (توصیه شده، 5/1 و 3 درصد کمتر از سطح توصیه شده) و 2 سطح مکمل فایتوژنیک (با مکمل و بدون مکمل) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از تیمار با پروتئین پایین (3 درصد کمتر از سطح توصیه شده) در مقایسه با تیمار با پروتئین نرمال سبب کاهش افزایش وزن، شاخص عملکرد، پاسخ ثانویه پادتن علیه واکسن بیماری-های نیوکاسل و برونشیت عفونی و افزایش ضریب تبدیل غذایی، ذخیره چربی محوطه شکمی و غلظت تری گلیسرید خون شد (05/0> P). اما سایر صفات لاشه و پارامترهای خونی تحت تأثیر سطوح پروتئین جیره قرار نگرفت. اثر مکمل فایتوژنیک بر عملکرد رشد، صفات لاشه و فراسنجه های بیوشیمی خون معنی دار نبود. اما مکمل فایتوژنیک به طور معنی داری نسبت هتروفیل به لنفوسیت (به عنوان شاخص تنش) و عیار اولیه پادتن علیه واکسن بیماری نیوکاسل را کاهش داد (05/0> P). اثر متقابل بین پروتئین جیره و مکمل فایتوژنیک بر عیار ثانویه پادتن علیه واکسن نیوکاسل مشاهده شد (05/0> P)؛ بطوریکه افزودن مکمل فایتوژنیک به جیره حاوی 5/1 درصد پروتئین کمتر عیار پادتن را افزایش داد. همچنین غلظت کلسترول سرم با افزودن مکمل فایتوژنیک به جیره کم پروتئین کاهش یافت (05/0> P). با توجه به نتایج این مطالعه، استفاده از مکمل فایتوژنیک فقط قادر به بهبود پاسخ آنتی بادی و سوخت و ساز کلسترول در جیره کم پروتئین (3 درصد کمتر از سطح توصیه شده) می باشد.
