چکیده؛ پژوهش حاضر به منظور بررسی و مقایسه تاثیر سه منبع پروتئینی (کنجاله سویا، کنجاله پنبه دانه، و خیساب ذرت) در جیره بره های پرواری تغذیه شده با سطح بالای فیبر بر عملکرد، متابولیت های خونی، فراسنجه های شکمبه ای و کیفیت لاشه در قالب دو آزمایش (سه تیمار در هر آزمایش) انجام گرفته است. سه راس گوسفند فیستولایی نژاد فراهانی برای بررسی فراسنجه های مایع شکمبه در قالب طرح 3 در 3 چرخشی و تعداد 18 راس بره پرواری نژاد فراهانی با میانگین وزن 35 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی برای بررسی صفات عملکرد، متابولیت های خون و صفات لاشه مورد استفاده قرار گرفتند. جیره پایه دارای سطح بالایی از فیبر تامین شده از کاه گندم بوده و سه تیمار آزمایشی در هر دو آزمایش شامل 1) کنجاله سویا 2) کنجاله پنبه دانه و 3) خیساب ذرت بود. طول دوره آزمایشی در طرح چرخشی 21 روز (14 روز برای آداپتاسیون و 7 روز برای نمونه گیری) و طول دوره پروار در آزمایش دوم 9 هفته بود. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0P>). ضریب تبدیل خوراک در دام هایی که کنجاله سویا مصرف کرده بودند بالاترین بود. در بین متابولیت های خونی نیتروژن اوره ای خون نیز افزایش معنی داری را در تیمار خیساب ذرت نشان داد (05/0P<). آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) نیز در دام های پرورای تحت تاثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفته و در تیمار مصرف کننده خیساب ذرت بالاترین بود. بررسی فراسنجه های مایع شکمبه نشان داد که مصرف خیساب ذرت سبب کاهش pH شکمبه شده و همچنین کنجاله پنبه دانه کمترین سطح اسیدهای چرب فرار را داشته است. کنجاله سویا سبب افزایش سطح استات در مایع شکمبه در مقایسه با دو تیمار دیگر گردید. نتایج بررسی کیفیت و بازدهی لاشه نیز نشان داد که تفاوت در منبع پروتئینی بر این صفات تاثیر نداشته است. به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از خیساب ذرت به عنوان منبع پروتئینی عملکرد مشابه مصرف کنجاله سویا و کنجاله پنبه دانه را داشته است ولی افزایش سطح نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه و اوره خون نشان دهنده بازدهی کمتر نیتروژن در زمان استفاده از این ماده خوراکی می باشد.
