1403/02/17
زهرا رجبی

زهرا رجبی

مرتبه علمی: استادیار
ارکید: https://orcid.org/0000-0002-2802-4245
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبان های خارجی
نشانی: دانشگاه اراک- گروه زبان و ادبیات فارسی
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
بازتاب و کاربرد مضامین شعری در منابع تاریخ دوره صفویه
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
ازبک صفویه عثمانی متون تاریخی نثر نظم
سال 1402
مجله پژوهش نامه تاریخ تمدن اسلامی
شناسه DOI
پژوهشگران عبداله متولی ، زهرا رجبی ، محمد حسن بیگی

چکیده

حکومت صفویه در تاریخ ایران بعد از اسلام به‌سبب ایجاد وحدت سیاسی در قلمرو جغرافیایی ایران و تکیه بر مذهب شیعه از نظر سیاسی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای دارد. این دو شاخص از نتایج برخورد شاهان صفوی با عناصر نافرمان داخلی و دشمنان ناهمگون خارجی بود. منابع تاریخی عصر صفوی، بازتاب‌دهندۀ این برخوردها و جنگ‌هاست؛ اما از آنجا که رویدادهای کوچک و بزرگ آن از صافی شخصیت مورخانی عبور کرده که ذهنی تاریخی و قلبی ادبی داشته‌اند، بیشتر این منابع آیینه‌ای نیستند که واقعیت را همان‌گونه که هست، منعکس کرده باشند. به‌سخنی دیگر، به‌سبب اینکه «چه گفتن» و «چگونه گفتن» برای بیشتر مورخان این عصر به‌یک میزان اهمیت داشته است؛ حاصل این فرایند، تولید متونی است که به‌لحاظ محتوا، تاریخی و از حیث شکل یا فرم ادبی هستند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیل داده‌های بخشی از منابع این دوره، درصدد پاسخ‌گوئی به این پرسش است که چگونه تاریخ و شعر در تلفیق با یکدیگر انتقال‌دهنده روایت‌های تاریخی شده‌اند؟ نتایج پژوهش نشان داده است که کاربرد وسیع شعر در متون تاریخی این دوره به‌دلایلی چون جذابیت و اثرگذاری بیشتر، پیروی از میراث سنت تاریخ‌نویسی عصر مغول و پیش از آن، به‌ویژه به‌شیوه تحصیل مورخان این دوره برمی‌گردد که نخست با سنت‌های ادبی آشنا شده و سپس به تألیف منابع تاریخی روی آورده‌اند.