حذف و زائد بودن برخی حروف در قرآن کریم از جمله مباحث چالش برانگیز در بین مفسران است. برخی علمای نحو بین حذف و اضمار، فرق قائل می شوند. حذف آن است که اثری از کلمه محذوف در کلام نباشد؛ بر خلاف اضمار که در لفظ پنهان ولی در معنا مد نظر است.در پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و با رجوع به کتب تفسیری، آیاتی را که در آنها حرف «لا» مضمر و یا زائد است را ذکر و سپس اقوال گوناگون نحویان را پیرامون آن آیات بیان کرده و با توجه به بافت و سیاق کلام به تحلیل و بررسی آنها پرداخته ایم. یافته های پژوهش مبنی بر این است که طبق بررسی کتب تفسیری و آراء نحویان، اضمار حرف «لا» به دو صورت قیاسی و سماعی است که فقط در آیه 85 سوره یوسف، قیاسی و در دیگر آیات به شکل سماعی است.در این میان، در آیات مورد نظر،کوفی ها به اضمار حرف «لا» و بصری ها به تقدیر مضاف معتقدند. توجه به بافت و سیاق کلام، از جمله موارد مهم در تفسیر و فهم متن است. با در نظر گرفتن سیاق متن در آیاتی که حرف «لا» مضمر است، منجر به تأکید معنای کلام شده است. همچنین می توان بدون اضمار حرف «لا» به ترجمه و معنایی صحیح از آیات دست یافت. زیادت حرف «لا» درقرآن به معنای بیهوده بودن آن در کلام نیست؛ بلکه با توجه به سیاق متن، برای افاده تأکید نفی است.
