مهدی کاظمی بنچناری

در آزمایش حاضر فرض بر این بود که نیتروژن و فسفر به عنوان دو ماده‌مغذی که نقش اساسی در رشد مربوط به دام‌های در حال رشد دارند ممکن است اثر متقابل بر عملکرد رشد و توسعه‌میکروبی در گوساله‌های شیرخوار داشته باشند. به این منظور، تاثیر دو سطح پروتئین استارتر (20 در برابر 24 درصد، در ماده‌خشک) به همراه دو سطح فسفر (45/0 و 90/0 درصد در ماده‌خشک) بر عملکرد رشد، قابلیت هضم و ساخت پروتئین‌میکروبی در نظر گرفته شد و ساخت پروتئین‌میکروبی بر اساس مشتقات پورینی خارج شده از ادرار مورد محاسبه قرار گرفت. گوساله‌های ماده هلشتاین با میانگین سن سه روز به چهار تیمار (هرتیمار12 راس) که شامل 1) سطح پروتئین 20 با فسفر 45/0 درصد 2) سطح پروتئین 20 با فسفر 9/0 درصد 3) سطح پروتئین 24 با فسفر 45/0 درصد و 4) سطح پروتئین 24 با فسفر 9/0 درصد اختصاص داده شدند. برنامه شیردهی در بین گوساله‌های تیمارها یکسان بود و گوساله‌ها در روز 59 از شیر گرفته شدند و آزمایش تا روز 73 ادامه داشت. نتایج نشان داد که مصرف استارتر با سطح 24 درصد پروتئین نسبت به 20 درصد پروتئین سبب بهبود نسبی مصرف استارتر و افزایش وزن روزانه در طول دوره قبل از شیرگیری گردید. سطح 9/0 فسفر اثرات نسبتا مثبتی بر مصرف استارتر در گوساله‌های شیرخوار داشت اما سبب بهبود افزایش وزن روزانه نسبت به سطح 45/0 درصد در دوره قبل شیرگیری گردید (02/0 = p). وزن نهایی در گوساله‌هایی که سطح 24 درصد پروتئین نسبت به 20 درصد مصرف کرده بودند بهبود داشت (01/0 = p) و همچنین وزن نهایی در گوساله‌هایی که سطح فسفر 9/0 مصرف کرده بودند نیز نسبت به گوساله‌هایی که سطح فسفر 45/0 مصرف کرده بودند نیز افزایش نشان داد (03/0 = p). مصرف سطح بالاتر فسفر سبب بهبود ساخت پروتئین میکروبی گردید (02/0 = p). بازدهی نیتروژن در زمان مصرف فسفر با سطح 9/0 درصد هم در دوره پیش از شیرگیری (04/0 = p) و هم دوره پس از شیرگیری (02/0 = p) بهبود نشان داد. با توجه به اثر متقابل بین نیتروژن و فسفر در آزمایش حاضر، بالاترین مصرف استارتر در تیمار با سطح پروتئین 24 درصد و فسفر 9/0 درصد در هفته‌های اول دوره رشد مشاهده شد (04/0 = p). علاوه بر این بالاترین ارتفاع جدوگاه در زمان از شیرگیری، بالاترین ارتفاع هیپ در زمان ازشیرگیری و در آخر آزمایش، بالاترین قابلیت هضم ماده آلی و دیواره سلولی و همچنین بالاترین ساخت پروتئین‌میکروبی در گوساله‌هایی مشاهده شد که سطح پروتئین 24 درصد و فسفر 9/0 درصد دریافت کردند. بر پایه نتایج به دست آمده در آزمایش حاضر، نیتروژن و فسفر می‌توانند به صورت جداگانه اثرات متفاوتی بر رشد حیوان در گوساله‌های در حال رشد داشته باشند اما اثر متقابل مثبتی نیز بر عملکرد رشد و توسعه میکروبی در طول دوره پیش از شیرگیری در گوساله‌های شیرخوار داشته‌اند که نرخ سرعت رشد در این دوره بیشتر از دوره پس از شیرگیری است. انجام مطالعه‌های بیشتری در رابطه با وجود این اثر متقابل بر جمعیت میکروبی و توسعه متابولیکی شکمبه در گوساله‌های شیرخوار مورد نیاز می‌باشد.