همزمان با رشد صنایع در نیمه دوم قرن بیستم، معضل و چالش افزایش آلودگی هوا، حیات تمامی موجودات زنده را با مخاطره روبرو کرده است که این تهدید روی گیاهان به عنوان تولیدکنندگان اولیه اکوسیستم ها بسیار بیشتر می باشد. در این پژوهش تأثیر آلودگی هوا بر تکوین دانه گرده درختان سیب در منطقه پالایشگاه و پتروشیمی شازند اراک مورد بررسی قرار گرفت. به منظور مطالعه مراحل تکوین بساک و دانه های گرده، شاخه های حاوی جوانه های گل درختان سیب مورد آزمایش در اوایل بهار در مرحله بالونی و قبل از باز شدن گلبرگ ها و شکافتن پرچم ها از درختان هم سن جمع آوری شدند و پس از تثبیت با فیکساتور FAA (فرمالدئید- اسید استیک- اتانول)، آب گیری و قالب گیری در پارافین با روش های متداول یاخته بافت شناسی آماده و با میکروتوم برش گیری شدند. رنگ آمیزی برش ها با هماتوکسیلین- ائوزین انجام شد. مراحل تکوین ساختار بساک و دانه گرده درختان با میکروسکوپ نوری مطالعه شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیش ترین میزان جوانه زنی مربوط به رقم ”گلدن دلیشز“ و منطقه آستانه بود ولی اثر متقابل رقم و منطقه در هیچ یک از ساعات آزمایش معنی دار نشد و بیش ترین میزان رشد لوله گرده مربوط به رقم ”گلدن دلیشز“ منطقه آستانه و کم ترین میزان رشد لوله گرده مربوط به رقم ”گلاب “منطقه گوار بود. در صفت تشکیل میوه نیز بیش ترین میزان تشکیل میوه مربوط به منطقه آستانه و کم ترین میزان تشکیل میوه مربوط به منطقه گوار بود. بررسی ها نشان می دهد که باد غالب در منطقه از سمت آستانه به سمت پالایشگاه و در نهایت از سمت پالایشگاه به سمت منطقه گوار می باشد. بنابراین، می توان مطمئن بود که با افزایش میزان آلودگی از سمت پالایشگاه به سمت گوار، میزان صفات مورد مطالعه کاهش داشته است. بررسی مراحل تکوین ساختار بساک و دانه گرده درختان با میکروسکوپ نوری نشان می دهد که دانه های گرده مربوط به درختان مناطق آلوده اشکال طبیعی خود را از دست داده اند و دچار چروک خوردگی شده اند و در نهایت بررسی تصاویر SEM دانه گرده نیز نشان می دهد که با افزایش میزان آلودگی هوا از سمت پالایشگاه به سمت گوار، دانه های گرده شکل طبیعی خود را از دست داده و چروکیده شده اند.
