|
چکیده
|
ایران در دوره قاجار از داشتن ارتشی منظم، منسجم، حرفهای و کارآزموده محروم بود. در حالی که برای سالیانی دراز با مخاطرات جدی سرزمینی و فراسرزمینی دست و پنجه نرم میکرد و هر از چندی با تهاجمی خارجی یا شورش و آشوبی داخلی روبهرو بود. در آن شرایط هسته مرکزی و اصلی ارتش قاجار را عناصر جنگجوی ایلی و محلی تشکیل میداد. ارتش مزبور از دهها فوج تشکیل میشد که هرکدام از آنها به ولایت یا ایالتی خاص تعلق داشتند. تکلیف افواج در زمان حمله خارجی روشن بود، اما پرسش این است که واحدهای نظامی مورد نظر در زمان صلح و آرامش از چه وظیفه یا وظایفی برخوردار بودند و مأموریتشان چه بود؟ برای پاسخ به این پرسش در مقالهی حاضر برخی از مأموریتهای دوره صلح یکی از افواج ارتش یا قشون قاجار به نام فوج کَمَرَه بررسی شده است. فوج مزبور مانند سایر افواج با آموزشهای بسیار محدود عمدتاً در دو نوع مأموریت به خدمت گرفته میشد؛ یکی مأموریت مرزداری و دیگری، سرکوب آشوبها و ناآرامیهای داخلی. البته فراگیری و تمرین مهارتهای نظامی نیز از جمله مشغولیتهای این واحدهای نظامی در دورهی صلح بوده است. برای یافتن پاسخ پرسش مورد نظر این پژوهش، با بهرهگیری از اسناد و منابع مکتوب، از روش توصیفی– تحلیلی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شکلگیری فوج کمره همچون سایر ارکان نظامی دوره قاجار متأثر از نیازهای زمانه و دارای فرماندهی نظامی مستقلی بود که توسط شاه یا برخی شاهزادگان انتخاب میشد. این فوج پس از جنگ هرات و برخی درگیریهای مرزی منطقه سیستان، برای سالهای دراز در سرکوب شورشهای منطقه دلفان، بختیاری، آذربایجان و فارس حضور مؤثری داشت.
|