مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی ابریشم بافته‌های کاشان در موسسه هنر شیکاگو و موزه متروپولیتن
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها	پارچه‌های ابریشمی و زربافت، قالی، موسسه هنر شیکاگو، موزه متروپولیتن
چکیده	ابریشم‌بافته‌های کاشان بخشی از هویت کهن دست‌بافته‌های نفیس ایران است. اوج رونق این محصولات به دورۀ صفوی و تحت حمایت دربار و توسعۀ کارگاه‌های پارچه‌بافی و فرش‌بافی بازمی‌گردد. کاشان با تمدن کهن سیلک، حضور هنرمندان نساج، و موقعیت جغرافیایی آن، به‌عنوان گذرگاه تبادلات تجاری نقش مهمی در تهیۀ منسوجات ایران دارد. توانایی بافندگان کاشان در پارچه‌بافی و تولید قالی‌های ظریف ابریشمی در دوره‌های متعدد، سبب گردید که بافته‌های بومی این منطقه به‌عنوان بخشی از میراث ملموس فرهنگ و هنر این دیار شناخته شوند. در بررسی پارچه‌های ابریشمی مؤسسۀ هنر شیکاگو و گنجینۀ عظیم بافته‌های ایران در موزۀ متروپولیتن، دست‌بافته‌های ابریشمی کاشان به‌وفور یافت می‌شود. این مسئله که محصولات جایگزین ارزان‌‌قیمت و گران‌قیمت بودن تأمین مواد اولیه برای بافت منسوجات ابریشمی سبب رکود فرهنگ سنتی ابریشم‌بافی شد، شناسایی روش‌های بافت و نمونه پارچه‌های تولیدشده، بستری برای بازخوانی اهمیت دانش بومی بافته‌ها خواهد بود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی ویژگی‌های پارچه‌های ابریشمی کاشان در مؤسسۀ هنر شیکاگو و قالی و پارچه‌های ابریشمی موزۀ متروپولیتن انجام شده است. داده‌های پ‍ژوهش به روش کتابخانه‌ای و دیجیتالی جمع‌آوری گردید و روش پژوهش، توصیفی‌تحلیلی است. جامعۀ آماری این پژوهش مشتمل بر 24 نمونه منسوج ابریشمی کاشان است. نتایج نشان می‌دهد در بافت پارچه‌های مؤسسۀ هنر شیکاگو، ترکیب ابریشم با زر و سیم کاربرد دارد و نقوش واگیره‌های متأثر از عناصر طبیعی است. منسوجات ابریشمی موزۀ متروپولیتن شامل قالی و پارچه است. مساحت قالی‌ها تا 6 متر مربع و با نقوش گرفت‌وگیر و لچک و ترنج متعلق به دورۀ صفوی بوده‌اند. نگاره‌های پارچه‌ها به اشکال انسانی، حیوانی و گیاهی و با نخ‌های ابریشمی رنگین بافته‌ شده‌اند. تنوع نقوش و روش‌های بافت پارچه قابل ملاحظه است و می‌تواند الگویی در تداوم حیات دست‌بافته‌های ابریشمی کاشان باشد.
پژوهشگران	شهدخت رحیم پور (نفر اول)