|
چکیده
|
مسئله جنگ و جهاد، علی رغم تصریح قرآن کریم بر وجوب آن، همواره با چالش-هایی رو برو بوده و شبهاتی درخوانش قرآنی آیات جهاد مبنی بر خشونت گرایی مطرح بوده است. اهمیت جهاد به عنوان یکی از فروعات دینی از یکسو و ساحت قدسی و رحمانی دین از سوی دیگر، خوانشی نو از آیات جهاد را به منظور پاسخگویی به شبهات، ضروری می سازد. بررسی آیات جهاد بر اساس نظریه کنش گفتاری، با روش تحلیل محتوا، حاکی از آن است که میزان کاربست انواع پنجگانه کنش های گفتاری سرل، در آیات جهاد، متفاوت است. کنش اظهاری، ترغیبی، اعلامی، عاطفی، تعهّدی به ترتیب از بیشترین به کمترین کنش گفتاری در آیات دیده می شوند. خداوند در این آیات با استفاده از افعال گوناگونی نظیر تقیید، تصحیح، تبیی، تصریح، تعلیل و ... به روشن کردن مبحث جهاد و قتال پرداخته و مخاطب را نسبت به جوانب آن آگاه نموده است. بالا بودن میزان کنش اظهاریِ تعلیل، توصیف، آگاهی بخشی، تصریح، تشریح، تبیین و... از یکسو حاکی از آن است که ارادۀ الهی منطبق بر گفتمان ارشاد و ارتقایِ فهمِ مخاطب است و از سوی دیگر نشان دهنده این است که گوینده قصد دارد تا مخاطب پیش از پرداختن به امر جهاد و یا قتال درباره علّت آن بداند.
|