مشخصات پژوهش

عنوان	جایگاه و گستره مصلحت گرایی در قرآن و روایت
نوع پژوهش	پایان نامه های تقاضا محور و غیر تقاضا محور
کلیدواژه‌ها	مصلحت گرایی، مسلمان، حکمرانی، مبانی قرآنی، مبانی روایی.
چکیده	شرایط و زیست مسلمانی در ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... تحت تأثیر مقولاتی چون زمان و مکان قرار دارد. به تعبیر دیگر می توان گفت قوانین در اعصار مختلف و مکان های خاص، شکل و شیوه تقنین، اجرا و قضاوتی خود را تغییر می دهند. و آنچه که نقش تعیین کننده و مشخص کننده در این تغییر و تحول را دارد عنصر مصلحت است. در این میان قرآن و روایات از جمله منابعی هستند که در بهره گیری از این عنصر باید به آن ها توجه کرد. با نظر بر اینکه در تعیین جایگاه و گستره عنصر مصلحت، قرآن و روایات از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند اما تحقیقات جامع و کاملی که به صورت اختصاصی به بررسی جایگاه و گستره این مهم در منابع یاد شده، بپردازد یافت نشد. از این رو در پایان نامه پیش رو سعی شده است جایگاه و گستره مصلحت گرایی در قرآن و روایات با مطالعه ی این دو منبع به روش تحلیلی- توصیفی تبیین گردد. در بررسی انجام شده در قرآن و روایات این نتیجه حاصل گشت که؛ از دیدگاه آیات و روایات اسلامی، مسلمان و خصوصاً حاکم جامعه می تواند به دلیل حفظ و جلب برخی از مصالح بر اساس اجتهاد خود عمل نماید. البته باید توجه داشت که مصلحت گرایی محدودیت ها و جایگاه خاص خود را دارد و نمی توان به صورت عام و کلی مسئله را مطرح و قابل اجرا دانست. چرا که مصادیق مصلحت در هر جامعه ای از حاصل ضرب اهداف کلی آن جامعه برای سعادت و تکامل با هر تفسیر موسمی که از این دو واژه داشته باشیم، در شرایط و اوضاع و احوال متحول در هر مقطعی به دست می آید. بنابراین مشخص می شود که جامعه اسلامی با تعیین اهداف کلی حرکت جامعه، از اساس، تکلیف خود را با مصالح کلی روشن می سازد و حدود مصلحت گرایی را مشخص می کند.
پژوهشگران	علی حسن بیگی (استاد راهنما)