مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی تطبیقی رویکرد حدیث پژوهی جیمز رابسون و خوتیر ینبل (با محوریت دایره المعارف اسلام و دایره المعارف قرآن)
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه‌یافته
کلیدواژه‌ها	حدیث پژوهی، جیمز رابسون، خوتیر ینبل، دایره المعارف اسلام، دایره المعارف قرآن؛
چکیده	چکیده: حدیث مبیّن وحی الهی و از منابع مهم احکام و معارف دینی قلمداد می شود که نقش عظیمی در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی داشته است، لذا مستشرقان، حدیث و اعتبار آن را کانون توجه خود قرار داده اند، حجم بسیار آثار آنان و تأثیرگذاری آن در عرصۀ جهانی، ضرورت نقد و نگاهی واقع بینانه را می طلبد. «جیمز رابسون» و «خوتیر ینبل» دارای تألیفات گسترده ای درحوزه حدیث هستند لذا بررسی رویکرد حدیث پژوهی آنان، با عنایت به اینکه جلوه ای از پژوهش های آنان با فاصله زمانی حدود یک قرن در دو متن مهّم و مرجع اسلام پژوهی یعنی«دایره المعارف اسلام» و«دایره المعارف قرآن» رخ نموده، می تواند مبیّن خوبی جهت شناخت روند تطوّرات و تحولات حدیث پژوهی مستشرقان و نیز آشنایی با محتوا و سبک پژوهشی آنان باشد. بررسی تطبیقی رویکرد حدیث پژوهی جیمز رابسون و خوتیر ینبل با روش تحلیلی و توصیفی، حاکی از روند تکاملی و توسعۀ روشهای تحلیل احادیث، مانند بهره گیری از روش تاریخ گذاری، بررسی تحریرهای مختلف و روش «تبارشناسی» است. کارکردهای روشی این دو مستشرق نیز بیان سیر تطوّر حدیث و نقل به معنا، رفع برخی عیوب اسناد با روشهای نوین تحلیل احادیث است. عدم اعتبار و اصالت احادیث، ناکارآمدی علم رجال در نقد حدیث، جعل و رشد وارونۀ اسناد، نگرش به احادیث به مثابه گفتمان در حال تکوین، مبانی مشترک آنان و ناکارآمدی اصطلاحات حدیثی و مبنا قرار دادن برهان سکوت در ارزیابی اسناد، مهمترین مبانی مختص ینبل است. روش پژوهشهای رابسون، مطالعات موردی و به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و به گونۀ گزارش های شکّاکانه و شبهه برانگیزاست، حال آنکه ینبل از روش علّی و با رویکرد نقد و تحلیل بهره گرفته و پژوهش های او به شیوۀ « تحلیل درون متنی» و به تعبیر دیگر «فقه الحدیثی» است. ینبل مبدع روش های نوین تاریخ گذاری روایات است و واژه پردازی و بومی سازی اصطلاحات حدیثی از دیگر اختصاصات اوست.
پژوهشگران	فاطمه دست رنج (مجری)