|
چکیده
|
«وصیّت» از سنن پسندیده ای است که قرآن کریم با اسلوب های مختلفی بر اهمّیت و مطلوبیت آن تأکید دارد، لذا شناخت معنا وحکم تکلیفی آن با توجه به تحلیل إعراب آیه و توجه به سطح زبانی گفتمان قرآن و نیز سطح فرا زبانی و تأثیر عوامل برون زبانی، بسیار حائز اهمّیت است. پژوهش حاضر، ضمن بهره گیری از روش تحلیل محتوا با گزینش آیه ای درمحدوده آیات الاحکام، تأثیر تحلیل های متفاوت نحوی در ارائه تفسیر فقهی و نیز میزان تأثیرگذاری پیش فرض های فقهی در گزینش إعراب آیه را به منظور بیان رابطۀ میان معنای شرعی و دلالت نحوی، مورد بررسی قرار داده و تبیین نموده وجه دستوری آیۀ وصیّت، حاکی از یک گفتمان دستوری بسته، تابع تغییر وضعیت از بُعد انگیزه بخشی به بُعد معرفتی است که حضور عناصری چون وجود إعراب های مختلف، زمینۀ حکم فقهی را در گستره وجوب و استحباب فراهم می کند. از دید قائلان وجوب وصیّت، رابطه ای از نوع دستور بر نظام گفتمانی آیه، حکم فرماست و از این رو، نظام گفتمانی حاکم بر آن از نوع هوشمند و برنامه مدار است. در بُعد استحباب نیز تعبیر«حَقًّا عَلَی الْمُتَّقین» و«بالمعروف» به عنوان یک جریان حسی و عاطفی می تواند منجر به ادراک معنا و کنش شود، بنابراین گفتمان قرآنی وصیّت در بعد استحباب، تابع نظام گفتمان احساسی و از گونۀ تنشی- عاطفی است.
|