مشخصات پژوهش

عنوان	تقدّم حقّ ولایی قهری مادر نسبت به جدّ پدری بر مبنای مصالح روز
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها	ولایت؛ مادر؛ پدر؛ جدّ پدری؛ تقدّم
چکیده	در عصر جدید با سست ­شدن بنیاد نظام خانوادۀ گسترده و پدرسالار و رواج روزافزون خانوادۀ هسته­ای، دربارۀ ولایت قهریِ مندرج در قانون مدنی اشکالات و سئوالاتی پدید آمده است که مقتضیات عصر حاضر پاسخ گویی دقیق به آنها را ایجاب می­کند. مواد 1180 و 1181 قانون مدنی به تبعیت از نظر مشهور امامیه، تنها پدر و جدّ پدری را ولیّ قهری طفل می­شناسد و هیچ صحبتی از مادر نمی­کند. قانون­گذار در سال 1353 به این اشکال پی برد و در ماده 15 قانون حمایت خانواده نوعی ولایت قانونی برای مادر وضع کرد. لیکن این مقرره دیر زمانی نپایید و پس از نسخ این قانون، پدربزرگ، مجدد همپای فرزندش، ولیّ قهری نوه­اش شد. قانون حمایت خانواده (مصوب 1391) برای اعطای حقّ ولایت قهری به مادر گام تازه­ای برداشته است. از این رو بر آن شدیم با پاسخ به سئوالات زیر به اثبات فرضیۀ خود بپردازیم: آیا سِمَت ولایت قهری بر مادر قابلِ جعل است؟ آیا این سِمَت در فرض برخورد با حقّ ولایی جدّ پدری می­تواند تقدّم داشته باشد؟ فرضیۀ ما در این پژوهش این است که مادر پس از پدر بر فرزندان صغارِ خود حقّ ولایت دارد و این ولایت بر ولایت جدّ پدری ارجح است. در تمام مواردی که پدر، ولایت قهری بر صغیر دارد، مادر هم ولایت دارد. این ولایت در طول ولایت پدر و مقدّم بر ولایت جدّ می­باشد.
پژوهشگران	اعظم ابراهیمی (نفر سوم)، حسین کاویار (نفر دوم)، سام محمدی (نفر اول)