جستار حاضر می کوشد تا جایگاه سخن را در قصاید ناصرخسرو تعریف و تبیین نماید. فرضیه پژوهش پیش رو این است که ناصرخسرو به دلیل سرودن شعر متعهد و خردجوش نسبت به جایگاه و ارزش سخن نگاهی ایدئولوژیک، خردمحور و نقادانه دارد. پرسشهایی که در این گفتار بدانها پرداخته خواهد شد این است که چرا موتیف «سخن» در شعر ناصرخسرو کاربردی وسیع دارد؛ از نظر ناصرخسرو سخن به چه انواعی تقسیم می شود و تعریف وی از انواع سخن چیست؛ ناصر خسرو سخن را با چه ملاکهایی ارزیابی کرده است. برای پاسخ به این پرسشها یکصد و پنجاه قصیده آغازین دیوان ناصرخسرو به شیوه استقرایی بررسی شد و ابیاتی که در آنها به موضوع تحقیق پرداخته شده بود استخراج و به شیوه توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه پژوهش نشان می دهد که عمده ترین دلیلی که ناصرخسرو را بر آن داشته تا در قصاید خود به موتیف «سخن و سخنوری» بپردازد، نگرش و باورهای اسماعیلی این شاعر است. در قصاید ناصرخسرو سخن به اعتبار جنبه ارزشی به سخن ارزشمند و سخن بی ارزش و از حیث معنایی به سخنِ دارای معنی ظاهری و معنی باطنی تقسیم می شود. ملاک و میزان شاعر در تبیین ارزش سخن مطابقت آن با آموزه های دینی، گفتار پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان است.
