سابقه و هدف : با توجه به محدود بودن منابع آب و خشکسالیهای اخیر و برداشتهای بی رویه و غیر اصولی از منابع آبهای زیر زمینی اهمیت استفاده از پساب به عنوان منبعی دائمی، قابل اطمینان و به صرفه جهت تامین آب و حفظ محیط زیست و منابع آبی موجود، بیش از پیش آشکار می گردد.در این راستا استفاده از فیلتر ها و جاذب های طبیعی نظیر زئولیت ها ،پرلیت و رزین های آنیونی برای بهبود ویژگی های پساب مورد بررسی قرار می گیرد . مواد و روش ها:این پژوهش در 18 ستون PVC به منظور بررسی اثر فیلتر های ترکیبی ،شامل زئولیت اصلاح شده، پرلیت و رزین های آنیونی در کاهش کیفیت پساب خروجی تصفیه خانه انجام شد. آزمایش ها شامل دو فاکتور ،روش کاربرد فیلتر ترکیبی (لایه ای و مخلوط)ودرصد وزنی ذرات به کار رفته در فیلترو در مجموع 9 تیمار با دو تکرار انجام شد تزریق پساب به داخل خاک به طریق غرقابی و 10 مرتبه با تناوب هفتگی تکرارگردید. یافته ها: اندازه گیریهای 〖BOD〗_5،COD،نیترات و فسفات زه آب خروجی از ستون های آزمایش در آزمایشگاه صورت گرفت. کاربرد فیلتر ترکیبی در این آزمایش به صورت لایه ای و بعد از آن به صورت مخلوط بیشترین تاثیر در کاهش 〖BOD〗_5 ،COD ،نیترات و فسفات زه آب خروجی را دارد . تاثیر پرلیت بیشتر از زئولیت در کاهش زه آب خروجی می باشدو هرچه درصد وزنی ذرات بکار رفته بیشتر باشد تاثیر آن بیشتر است. نتیجه گیری: استفاده از زئولیت اصلاح شده،پرلیت و رزین آنیونی به عنوان فیلتر ترکیبی به صورت مخلوط دارای آبگذری بیشتری نسبت به کاربرد آن به صورت لایه ای است.همچنین فیلتر ترکیبی توانسته است کیفیت زه آب را بهبود دهد.نتایج نشان داد که برای استفاده از پساب در مزرعه بهتراست از فیلتر ترکیبی با زئولیت اصلاحی استفاده شود . زئولیت اصلاح شده با کلسیم توانسته است علاوه بر حفظ نفوذ پذیری خاک، کیفیت زه آب خروجی را نیز ارتقا دهد. تا برای پایین دست مشکلات کمتری را به وجود آورد.توصیه می شود در صورتی که هدف استفاده از پساب در مزرعه برای آبیاری محصول باشد، زئولیت،پرلیت و رزین به صورت مخلوط و در صورتی که هدف بهبود شرایط کیفی پساب باشد از زئولیت،پرلیت و رزین به صورت لایه ای به عنوان فیلتر در ابتدای مزرعه استفاده شود.
