سید شمس الدین هاشمی مقدم (بازنشسته)

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت محتوای کتاب های درسی به منظور قراردادن دانش آموزان در موقعیت های چالش برانگیز اخلاقی که در آن فرصت اندیشه و تصمیم گیری اخلاقی و دیدگاه گیری فراهم می کند.پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب های درسی فارسی بخوانیم پایه دوم و سوم دوره ابتدایی در سال تحصیلی96-1395 با تأکید بر مؤلفه های تربیت اخلاقی انجام شد. روش:این پژوهش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل محتواو به لحاظ هدف در حوزه ی پژوهش های کاربردی است. جامعه آماری کتاب های درسی فارسی پایه دوم و سوم ابتدایی و نمونه آماری،متن و تصویر کتاب های درسی در نظر گرفته شد،که بر اساس تحلیل محتوا کیفی به شیوه استقرایی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.واحد زمینه صفحات(متن و تصویر) واحد ثبت، مضمون متن و تصویر موجود در صفحات می باشد.ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش فرم فیش برداری ،سیاهه و چک لیست تحلیل محتوا می باشد که از طریق کدگذاری باز،محوری مورد تحلیل قرار گرفت. لذا کلیه مؤلفه های تربیت اخلاقی موجود در متن و تصاویر کتاب ها پس از بررسی، تعیین و با استفاده از شاخص های آمار توصیفی شامل فراوانی،جداول و درصد فراوانی مورد شمارش و تجزیه وتحلیل قرار گرفت. برای دستیابی به اعتبار مؤلفه های انتخابی،پرسشنامه هایی تنظیم و در اختیار معلمان پایه های دوم و سوم دوره ابتدایی جهت نظرسنجی قرار گرفت با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ محاسبه گردید به ترتیب پایایی مؤلفه های مربوط پایه دوم ابتدایی 96% و پایه سوم ابتدایی 89% به دست آمد. یافته ها: بخش تحلیل توصیفی نشان داد که کتاب فارسی پایه دوم دارای24 مؤلفه در بخش متن و 15 مؤلفه در بخش تصویر و فارسی پایه سوم دارای 20 مؤلفه در بخش متن و 13 مؤلفه در بخش تصویر می باشد.بر اساس تحلیل نتایج کتاب فارسی پایه دوم، متن از مجموع245 فراوانی مؤلفه احترام با (14.29%) بیشترین و مؤلفه های امانت داری ،خویشتن داری و وفای به عهد با (0.40%) کمترین فراوانی را داشته اند. تصویر از مجموع103 فراوانی مؤلفه دوستی با (26.21%) بیشترین و مؤلفه های توکل، مسئولیت،سخاوتمندی و امانت داری با ( 0.97%) کمترین فراوانی را داشته اند.. بر اساس تحلیل نتایج کتاب فارسی پایه سوم، متن از مجموع186 مؤلفه دوستی با (16.67 %) و مؤلفه های صبر و سخاوتمندی با (1.07%) و تصویر از مجموع71 فراوانی، مؤلفه دوستی با (25.35 %) سخاوتمندی و مش