هدف: در تحقیق حاضر، تاثیر عصاره دانه زغال اخته بر یادگیری و حافظه و برخی پارامترهای سرم در موش های سوری نر آلزایمری بررسی شد. مواد و روش ها: 48 سر موش با وزن تقریبی 25 تا 30 گرم به 6 گروه تقسیم شدند: سالین-سالین، STZ – سالین، STZ- عصاره دانه زغال اخته(25، 50 و 75 میلی گرم بر کیلوگرم) ، سالین-دوز موثر عصاره دانه زغال اخته. جهت ایجاد بیماری آلزایمر از تزریق داخل بطنی استرپتوزوتوسین (3 میلی گرم بر کیلوگرم) استفاده شد و میزان حافظه و یادگیری از طریق آزمون احترازی غیرفعال ارزیابی شد. کلیه گروه ها به مدت 3 هفته عصاره دانه زغال اخته و یا سالین را به شکل داخل صفاقی دریافت کردند، سپس وارد آزمون های یادگیری شدند. در پایان تمام حیوانات کشته و خون گیری از بطن راست انجام گرفت. میزان گلوکز، تری گلیسیرید و کلسترول تام در سرم اندازه گیری شد. همچنین در طول دوره تیمار وزن گیری از موش ها در ابتدای هر هفته انجام شد. داده ها توسط آنالیز واریانس یک طرفه و تست توکی و یا آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر بررسی شد. نتایج: تزریق داخل بطنی استرپتوزوتوسین به طور معنی داری منجر به تخریب حافظه شد (001/0>p). عصاره دانه زغال اخته در دوز 50 میلی گرم بر کیلوگرم بازخوانی حافظه را بهبود بخشید (001/0>p) و منجر به کاهش معنی دار سطح گلوکز و تری گلیسیرید سرم شد (01/0>p) اما بر میزان کلسترول تام تاثیر معنی داری نداشت (05/0
p). نتیجه گیری: احتمالا زغال اخته با کاهش میزان فاکتورهای خطرساز در خون و تنظیم سوخت و ساز گلوکز و چربی ها، موجب تقویت حافظه در بیماری های تخریب کننده عصبی مانند آلزایمر می شود.