منیره محمودی

زمینه: 5-فلورواوراسیل(5-FU) یکی از پرمصرف‌ترین داروهای شیمی‌درمانی ضدمتابولیت در جهان است که علیرغم استفاده گسترده در درمان انواع سرطان‌ها، با آسیب به سلول‌های سالم بدن از جمله سلول‌های بافت بیضه و ایجاد اختلال در روند اسپرماتوژنز موجب اختلال در باروری مردان می شود. اسید فولیک، یک ویتامین B محلول در آب است که به عنوان یک آنتی اکسیدانت با کاهش غلظت هموسیستئین و از طریق خواص مهار ROSآزاد مکانیسم خود را اعمال می‌کند. اسیدفولیک با اثر آنتی اکسیدانتی خود موجب حذف رادیکال‌های آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو می‌گردد. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر آنتی‌اکسیدانتی اسید فولیک بر ساختار بافت بیضه و فرایند اسپرماتوژنز در موش‌های تیمار شده با 5- فلورواوراسیل انجام شد. مواد و روش‌ها: 24 سر موش نر بالغ نژاد NMRI با میانگین وزنی 31/1±97/30 گرم (n=6) به‌طور تصادفی به چهار گروه کنترل، 5-فلورواوراسیل (mg/kg15 به صورت 5روز متوالی)، اسیدفولیک (mg/kg1 روزانه) و 5-فلورواوراسیل + اسیدفولیک، تقسیم‌بندی و به مدت 35 روز بصورت داخل صفاقی تیمار شدند. 24 ساعت بعد از آخرین تیمار، موش‌ها وزن و سپس با محلول ترکیبی کتامین زایلازین، بی‌هوش و کالبدگشایی انجام گرفت. ناحیه دمی اپی‌دیدیم چپ جدا و به پلیت 3 سانتی‌متری حاوی محیط کشت (HamsF10) منتقل و پارامترهای اسپرم از قبیل تعداد، تحرک، قابلیت حیات و مورفولوژی اسپرم مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه های خون از قلب موش تهیه و بعد از سانتریفیوژ و تهیه سرم جهت سنجش سطوح ‌هورمون تستوسترون، مالون دی آلدئید (MDA) و ظرفیت آنتی اکسیدان تام(TAC) استفاده شد. بیضه چپ خارج و بعد از مراحل فیکس، پاساژ بافتی، برش‌گیری و رنگ‌آمیزی (به روش (H&E، با روش استریولوژی تخمین زده شد. میزان بیان پروتئین کاسپاز-3 نیز به روش ایمونوهیستوشیمی فلورسنس مورد بررسی قرار گرفت. بیضه راست نیز برای بررسی تولید روزانه اسپرم خارج و در نیتروژن مایع و سپس فریزر 40- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد. داده‌ها با روش آنالیز واریانس یک‌طرفه (One-Way ANOVA) و تست Tukey مورد تجزیه‌ وتحلیل آماری قرار گرفت و تفاوت میانگین‌ها در سطح p<0. 05 معنی‌دار در نظر گرفته شد. نتایج: کاهش معنی‌داری در میانگین وزن بدن و بیضه، حجم کل بافت بیضه، حجم، طول، قطر و ارتفاع اپیتلیوم زایشی لوله‌های منی‌ساز، شاخص‌های اسپرماتوژنز و تعداد سلول‌های جنسی، سرتولی و لیدیگ در گروه 5-فلورواوراسیل نسبت به گروه کنترل مشاهده شد (P<0.001). همچنین کاهش معنی‌دای در تعداد، تحرک، قابلیت حیات، تولید روزانه و مورفولوژی نرمال اسپرم در گروه 5-فلورواوراسیل نسبت به کنترل مشاهده گردید (p<0/001). مقایسه سطح هورمون تستوسترون و ظرفیت آنتی اکسیدانتی تام در گروه 5-فلورواوراسیل نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری نشان داد ( p<0/001). بااین حال افزایش معنی‌داری در میانگین حجم بافت بینابینی، میزان بیان پروتئین کاسپاز-3 و همچنین میزان MDA سرم در گروه 5-فلورواوراسیل نسبت به گروه کنترل وجود داشت ( p<0/001). تیمار همزمان 5-فلورواوراسیل با اسیدفولیک پارامتر‌های فوق را نسبت به گروه 5-فلورواوراسیل بطور معنی‌داری بهبود داد و برخی از فاکتورها به سطح گروه کنترل رساند. بحث و نتیجه‌‌گیری: نتایج حاصل نشان داد که اسید فولیک با عملکرد آنتی‌اکسیدانتی، مهار رادیکال‌های آزاد و ممانعت از القای استرس اکسیداتیو و آپوپتوزیس، سبب بهبود آسیب‌های هیستولوژیک بیضه، پارامترهای اسپرمی و شاخص‌های اسپرماتوژنز می‌شود و اثر درمانی و محافظتی خود را در برابر آسیب القاء شده توسط 5-فلورواوراسیل در سیستم تولیدمثل نر را القاء می‌کند. بنابراین، می توان نتیجه گیری کرد که اسید فولیک ممکن است یک عامل درمانی امیدوارکننده برای درمان آسیب های بیضه ناشی از 5-فلورواوراسیل باشد.