جستار حاضر چگونگی گزینش مخاطب درون متنی را بر اساس تجربه های شخصی چند شاعر برجسته عصر مشروطه بررسی می کند. پرسش هایی که این پژوهش می کوشد به آنها پاسخ دهد عبارتست از اینکه: 1ـ هر یک از شاعران مورد نظر، در گزینش مخاطب بیشتر تحت تأثیر چه جنبه هایی از تجربه های شخصی بوده اند؟ 2ـ آیا تجربه های شخصی متفاوت، باعث تمایز سبک ایشان در گزینش مخاطب شده است؟ روش کار در این پژوهش به شیوه استنتاجی بوده، ابتدا با مطالعه دقیق دیوان شاعران دوره مشروطه، انواع مخاطب با محوریت مخاطب درون متنی دسته بندی، تقسیم و تعریف شده است. سپس اطلاعات زندگینامه ای این شاعران، به عنوان داده هایی برای مبحث تجربیات شخصی در نظر گرفته شد که در چهار محور: خانواده، تحصیلات و مطالعات، اعتقادات و باورها، نقشهای اجتماعی ارائه شده، تأثیر این تجربه ها در گزینش مخاطب درون متنی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که تجربه های شخصی شاعران، موجب تمایز سبکی ایشان در گزینش مخاطب می شود؛ با دقت در چگونگی این گزینش می توان به اندیشه و جهان بینی هنرمند نزدیکتر شد. همچنین توجّه به ساختار و بسامد انواع مخاطب درون متنی، هویت مخاطب بالقوه یا آرمانی شاعر را نشان می دهد.
