میترا نوری

مقدمه: Rumex crispus L. یک گیاه دارویی، دارای فلاونوئید و متعلق به خانواده ی Polygonaceae است. ریشه های نابجای القا شده به روش in vitro دارای توان تکثیر و متابولیسم ثانویه فعال شده می باشند. تنظیم کننده های رشد گیاهی در تولید متابولیت های ثانویه مؤثر هستند. هدف این مطالعه، توسعه ی ریشه زایی R. crispus و مطالعه ی اثرات اکسین و سیتوکینین بر تشکیل ریشه های نابجا و فلاونوئیدها در شرایط in vitro در این گونه می باشد. مواد و روش ها: برای بررسی تأثیرNAA و IAA بر ریشه زایی، برگ ها در محیط های کشت MS حاوی این دو اکسین، به طور جداگانه با غلظت های 0، 5/2، 5 و 10 میکرومولار کشت شدند. جهت مطالعه ی اثر KIN و NAA بر ریشه زایی و فلاونوئیدها نیز، محیط های کشت MS دارای ترکیبی از NAA (0، 5/2 و 5 میکرومولار) و KIN (0، 1/0 و 5/0 میکرومولار) ارزیابی شدند. در آزمایش اثر NAA و KIN بر ریشه زایی، به دو نوع از این محیط کشت ها شیرنارگیل (3%) نیز افزوده شد. سپس پارامترهای ریشه زایی، رشد ریشه های نابجا و ترکیبات فلاونوئیدی در همه نمونه های شاهد و تحت تیمار بررسی شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و تست های دانکن و ضریب همبستگی تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در ریشه زایی R. crispus، NAA مؤثرتر از IAA می باشد. تیمار های 5 میکرومولار NAA و 5 میکرومولار NAA در ترکیب با 3% شیرنارگیل، بیشترین توان ریشه زایی را دارند. کاربرد KIN در ترکیب با NAA در محیط کشت، وزن تر ریشه را افزایش داد اما بر افزایش سایر متغیرهای ریشه زایی اثری نداشت. استفاده از 3% شیر نارگیل در ترکیب با NAA، وزن ریشه را افزایش داد. نتایج کروماتوگرافی کاغذی دو بعدی و لایه نازک عصاره ی نمونه ها نشان داد که هورمون ها نیز بر فلاونوئیدها در محیط کشت مؤثرند. غلظت های استفاده شده ی NAA در این پژوهش جهت افزایش تولید فلاونوئیدها نسبت به نمونه های کنترل مناسب بوده است. ترکیب KIN با NAA، تنوع فلاونوئیدها را کاهش داد. هر دو تیمار 5/2 و 5 میکرومولار NAA بیشترین تنوع فلاونوئیدها را نشان دادند. تیمار 5/2 میکرومولار NAA، بهترین تیمار برای افزایش تعداد و تنوع فلاونوئیدها است. تصور می شود که فلاونوئیدهای ریشه در این گونه با رشد و نمو و تمایز ریشه مرتبط هستند.