به منظور بررسی افزایش سطح پروتئین مصرفی با منبع کنجاله سویا و یا پودر ماهی در جیره گاوهای شیری بر پایه غله ذرت، تعداد نه راس گاو شیرده هلشتاین در 35 روز شیردهی در قالب طرح چرخشی (سه دوره 21 روزه شامل 14 روز آداپتاسیون و هفت روز نمونه گیری) مورد استفاده قرار گرفتند. جیره های آزمایشی شامل؛ 1) جیره شاهد با 1/16 درصد پروتئین خام، 2) جیره ای که سطح پروتئین خام با کنجاله سویا تا 1/17 درصد افزایش داشت و 3) جیره ای که سطح پروتئین خام با پودر ماهی تا 1/17 درصد افزایش یافته بود. هر سه جیره فقط از غله ذرت به عنوان منبع انرژی استفاده می کردند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مصرف ماده خشک (19/0=P) در بین تیمارها تفاوت نشان نداد. وزن بدن و اسکور وضعیت بدنی نیز تفاوتی در بین تیمارها نداشت اما مقدار شیر تولیدی در گاوهای دریافت کننده پودر ماهی تمایل به افزایش داشت (07/0=P). درصد چربی شیر در گاوهای مصرف کننده کنجاله سویا و درصد پروتئین شیر در گاوهای دریافت کننده پودر ماهی نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. اما از طرف دیگر نیتروژن اوره ای شیر نیز در تیماری که کنجاله سویا دریافت کرده بود تمایل به افزایش داشت. شمارش سلول های بدنی شیر در گاوهای دریافت کننده پودر ماهی کاهش یافت (05/0=P). پروتئین کل سرم خون در گروه پودر ماهی افزایش داشت همچنین نیتروژن اوره ای خون در تیماری که کنجاله سویا دریافت کرده بود افزایش داشت. آنزیم های کبدی سرم خون (AST و ALT) تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند ولی غلظت انسولین با افزایش سطح پودر ماهی در جیره افزایش داشت. سطح نیتروژن مصرفی در تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی داری داشتند (01/0>P) و سطح خروج نیتروژن از شیر در تیمار مصرف کننده پودر ماهی افزایش یافت و بر همین اساس بازدهی نیتروژن در این تیمار در مقایسه با دیگر تیمارها افزایش یافت (06/0=P). مصرف پودر ماهی و یا کنجاله سویا نسبت به تیمار شاهد تاثیری در سطح مشتقات پورینی و به دنبال آن میزان نیتروژن سنتز شده نداشت (70/0=P). به طور خلاصه نتایج این مطالعه نشان داد زمانی که جیره گاوهای شیری تنها حاوی دانه ذرت به عنوان منبع انرژی می باشد، افزایش سطح پروتئین با کنجاله سویا سبب کاهش بازدهی نیتروژن خواهد شد و استفاده از پودر ماهی سبب بهبود وضعیت پروتئین شیر بدون تاثیر بر پروتئین میکروبی خواهد گردید.
