مهرداد هادی پور

با توجه به رشد سریع شهرها در کشورهای در حال توسعه، نیاز به مدیریت و برنامه ریزی مناسب، برای جلوگیری از تأثیرات مخرب زیست محیطی و اجتماعی اقتصادی آن، همواره احساس می شود. در این زمینه، طراحان و برنامه ریزان شهری به اطلاعات مکانی و زمانی مرتبط با الگو و میزان رشد نیاز دارند. هدف از این تحقیق، ضمن آشکارسازی تغییرات کاربری در سه دهه گذشته شهر اراک، به پیش بینی کاربری اراضی و پوشش زمین طی 10 سال آینده می پردازد. در این تحقیق نقشه های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر لندست سال های (TM)1377، (ETM+)1387 و (OLI) 1396 با روش الگوریتم حداکثر احتمال به دست آمد. برای تهیه ی نقشه ی تناسب هرکاربری، با استفاده از ارزیابی چند معیاره و روش ترکیب خطی وزن دار، نقشه های تناسب برای هر طبقه کاربری تهیه شد. جهت پیش بینی نقشه ی کاربری اراضی از مدل تلفیقی CA-Markov استفاده شد. اعتبارسنجی پیش بینی با استفاده از سه شاخص خطای کمیت، خطای مکانی و شکلی از شایستگی انجام شد. با توجه به پذیرش اعتبار مدل، پیش بینی برای افق 1406 صورت گرفت. طبقه بندی تغییرات پوشش/کاربری اراضی در سه کلاس مسکونی، کشاورزی و مرتع استخراج شد. اعتبارسنجی نقشه های طبقه بندی شده با شاخص کاپا انجام گرفت که به ترتیب برای سال های 1377، 1387 و 1396 برابر 82/0، 85/0 و 86/0می باشد. نتایج حاصل از آشکارسازی تغییرات بین بازه زمانی 1377 تا 1396 نشان داد مناطق مسکونی به میزان 08/120 درصد، اراضی کشاورزی 48/14 درصد روند افزایشی داشته اند. در مقابل مراتع 65/44 درصد با روند کاهشی مواجه بوده است. نتایج حاصل از این پیش بینی نشان داد که تا سال 1406 مناطق مسکونی 8276 هکتار، اراضی کشاورزی 7435 هکتار و مراتع 3647 هکتار خواهد بود.