مهرداد هادی پور

حمل و نقل در شهرها از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده، اما به ویژه، پس از انقلاب صنعتی و افزایش بی سابقه شهر نشینی و پیدایش وسایل گوناگون جابجایی، بر اهمیت آن بیش از پیش افزوده شده است. امروزه حمل و نقل به عنوان یکی از زیر ساخت های مهم و اثر گذار و به صورت هم زمان زمینه ساز توسعه و اثر پذیر از توسعه بوده و این موضوع سبب توجه مدیران و برنامه ریزان به مقوله حمل و نقل گردیده است. اما با توجه به تمرکز برنامه ریزان حمل و نقل بر دسترسی ها و سایر جنبه های دینامکی حمل و نقل شهری، عوارض زیست محیطی آن به شدت مورد بی توجهی واقع شده است. حمل و نقل پایدار دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است که توجه همزمان به این ابعاد می تواند پایداری را به همراه داشته باشد. شهر قم به عنوان یک کلان شهر مهم و مذهبی- توریستی مستلزم بکارگیری روشی کارا جهت ساماندهی و مدیریت حمل و نقل است روشی که با سایر بخش های توسعه و بخصوص محیط زیست در تضاد نباشد. در این راستا پس از مطالعه منابع، شاخص های محیط زیستی مرتبط با حمل و نقل شناسایی شده و 5 شاخص مهم شناسایی گردید امتیازدهی به شاخص ها بصورت مکان مند و با استفاده از نقشه های GIS شبکه حمل و نقل و کاربری های شهر قم و با نظرات کارشناسی انجام شده است. برای این کار نقشه شهر قم شبکه بندی شده و شاخص ها در هر سلول شبکه بطور جداگانه بررسی شده و از 1 تا 9 به هر شاخص امتیاز داده شده است. وضعیت تهایی هر سلول به کمک نرم افزار متلب و با روش الگوریتم ژنتیک انجام شده است بدین ترتیب که هر سلول به عنوان یک کروموزوم در نظر گرفته می شود و با کد نویسی در برنامه متلب وضعیت نهایی هر سلول با سه عدد 1 معرف وضعیت مناسب، 2 معرف وضعیت تناسب میانه و 3 معرف وضعیت نا مناسب از لحاظ زیست محیطی است که نتایج حاصل بصورت نقشه ارائه شده است، همچنین راهکارهای اصلاحی در مناطق با آلودگی بالا در بخش بحث و نتیجه گیری پیشنهاد شده است