آلودگی هوای شهری یک نگرانی عمده محیطی، به خصوص در شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه است. استان مرکزی از جمله استان های صنعتی کشور می باشد که به علت سازه های صنعتی آلودگی هوای بالایی دارد. بررسی پاسخ های عملکردی و ساختاری زبان گنجشک نسبت به آلاینده های هوا هدف این تحقیق بوده است. با استفاده از اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، محدوده کارخانه آلومینیوم به عنوان منطقه آلوده و منطقه هفتاد قله اراک به عنوان منطقه پاک انتخاب شد و نمونه برگ های گیاه زبان گنجشک به طور همزمان از این دو منطقه برداشت گردید و برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و آناتومیکی برگ گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تحت تأثیر آلودگی هوا میزان کلروفیل، پروتئین، فعالیت گایاکول پراکسیداز، عناصر فسفر و پتاسیم برگ افزایش معنی داری یافت ولی میزان نشت یون، مالون دی آلدئید، پرولین، عناصر سدیم و گوگرد، فعالیت کاتالاز و سوپر اکسید دیسموتاز و محتوای آب تغییر معنی داری (سطح 05/0) را نشان نداد. تراکم کرک سطح فوقانی و تحتانی برگ، گشودگی روزنه، طول پارانشیم نردبانی و قطر پارانشیم اسفنجی تغییر معنی داری نشان نداد ولی اندازه کرک در هر دو سطح برگ افزایش معنی داری داشت. نتایج حاکی از تغییرات شاخص های گیاه در جهت افزایش مقاومت گیاه در برابر آلودگی هوای منطقه می باشد. بنابر این کاشت این گیاهان برای فضای سبز مناطق آلوده مشابه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
