گونۀ Rana macrocnemis در قفقااز و سسایای صا یر و در شامال غار و غار ایاران پاراکن گساترده ای دارد. جمعیت های ایرانی قورباغه های قهاوه ای باا وجاود پاراکن گساترده در ایاران کمتار ماورد توجاه پژوهشاگران قارار گرفته اند. در پژوه حاضر با نمونه برداری گسترده از کل محدودۀ پراکن قورباغۀ کوهستانی در ایران باه ارزیاابی ساختار ت ییرات ج رافیایی صفت ها در جمعیت هاا پرداختاه شاد. باه منظاور ماالعا ه هاای ریخات شناسای ، 13 صافت ریخت سنجی اندازشی از مجموع 85 نمونه بررسی شدند. اهمیت سماری وجود دوریختای جنسای بایم جمعیات هاای قورباغۀ قفقازی به کمک سزمون سماری ANOVA و مقایسۀ تفاوت میانگیم های هر صفت بیم دو جنس نر و مااده و همچنیم تجزیه واریانس چندمت یره (MANOVA) با مقایسۀ میانگیم های باردار صاف ت هاای دو جانس بررسای شاد . الگوی ارتباطات فنتیکی بیم جمعیت ها با سزمون های ANOVA یک طرفه، تحلیل مؤلفۀ اصلی (PCA) ، تحلیا ل توابا ممیزی (DFA) و تجزیۀ خوشه بندی با الگوریتم UPGMA تعیایم شاد. نتاایآ سزماون سمااری ANOVA در بررسای وجود دوریختی جنسی در گونۀ R. macrocnemis نشان دادند ش صفت بیم دو جنس به طور معناداری با یکدیگر تفاااوت دارنااد. سزمااون MANOVA نیااز بااه طااور معنااادار ی (P≤0.05) وجااود دوریختاای جنساای را در گوناا ۀ R. macrocnemis تأیید کرد. ماالعه های ریخت شناسی در ساح درون گونه ای وجود دست کم دو گروه اصلی برای قورباغه های کوهستانی را در ماالعه های ریخت شناسی تأیید کردند: گروه شمالی شامل جمعیت های تبریاز و اردبیال و گروه جنوبی شامل جمعیت های لرستان، کرمانشاه، اراک، همدان، ارومیه، کردستان و اصفهان.
