1403/09/02
محمود شهبازی

محمود شهبازی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: https://orcid.org/0000-0002-9712-7846
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده ادبیات و زبان های خارجی
نشانی: دانشگاه اراک- گروه زبان و ادبیات عربی
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
الانسجام فی شعر عصر ملوک الطوائف الأندلسی ابن حمدیس الصقلی أنموذجاً
نوع پژوهش
پایان نامه های تقاضا محور و غیر تقاضا محور
کلیدواژه‌ها
التغریض، البنیه الکلیه، التماسک النصی، الشعر الاندلسی، ابن حمدیس.
سال 1401
پژوهشگران احمد امید علی(استاد راهنما)، محمود شهبازی(استاد مشاور)، احمد عبدالرضا عذاب المعموری(دانشجو)

چکیده

لم تکن حیاه الشاعر ابن حمدیس سهله وسلسه حتی یبرز فی عصر ملوک الطوائف، أن القارئ والمتتبع للشاعر یعرف الوقت الذی عاش فیه کان متقلب وهذا ما حصل حین سقط بلاده، الا ان اصراره ودعم عائلته التی کانت نوعا ما لنمو موهبته فی نظم الشعر واغراضه لاسیما الشعر العربی و ادبه، بل اضاف علیه وجمله ما کان علیه، مر ابن حمدیس بظروف صعبه من فقدان عائلته وتحمله للغربه وسیطره الاعداء علی بلده وما فعلوه فی صقلیه من قتل بوحشیه، لذلک نجد أن الشاعر کان قریباً من الحکام والامراء والقاده، ویعتقد الباحث أن وجود الشاعر والقرب منهم هو أن یکسب ودهم فی تحریر بلاده. الانسجام اخذ مساحه کبیره ومهمه وقد لاقی اهتماماً واسعاً من الباحثین وقد دخل فی شتی المجالات ولا سیما الادب، وقد وظف ابن حمدیس عناصر الانسجام فی دیوانه، فنجد توظیف المرسل والمرسل الیه فی ابیاته من خلال سرد الابیات علی احد ما، وکذلک موضوع الخطاب الذی یفسر الابیات وطریقه استخدام اغراض الشعر من مدح او غزل او رثاء وبیان الموضوع الذی تناوله الشاعر فی قصیدته أو دیوانه، أما البلاغه فقد وظفت من خلال دراسه البنیه الکلیه وما ینتج سواء الطباق او الجناس والاستعارات بأقسامها والتشبیه بکل اقسامها من التشبیه البلیغ، وأن الانسجام یعد احد اقسامه یشد المتلقی الیه وهو یقرأ من مبدأ التغریض حیث یبین الکلمات المفتاحیه للقصیده من حیث ضمیر یشیر به الی ملک او امیر او قائد وقد یستخدم فب بعض الحالات للدلاله علی اهمیتها، فقد یستخدم فی التغریض أما الذکر المباشر أو ما ینوب عنه، وقد یشیر الی الزمان والمکان للدلاله علی شیء معین. فی بیان المسأله تناولت إن النص عموماً قائمٌ علی مجموعه من الأفکار والمفاهیم المترابطه إن کان علی المستوی الظاهری, أو علی المستوی الباطنی, ویمکن الوصول إلی هذه الأفکار والمفاهیم من خلال فهم النص فهماً جیداً من قبل المتلقی, لأن المتلقی هو الذی یبنی العلاقات داخل النص وذلک فی أثناء قراءه النص. وأما الفرضیات فقد تناولت للانسجام بین عناصر النص دور مهم فی التماسک النصی ، فالتّماسک النَّصِّیّ من أهمّ المعطیات التی قدَّمتها لسانیّات النَّصِّ من خلال الأدوات والآلیّات التی تحقق للنّصّ انسجامه. أما فی النتائج فقد اعطی الباحث مجموعه من العناوین التی تخص الحقبه عصر ملوک الطوائف علی جمیع الاصعده، وهذا یسهل إلی الباحثین سهوله الحصول علیها، وأضفت إلی ابن حمدیس شاعر فی الاندلس الا وهو ابن خفاجه. أما المنهج فقد اتبع الباحث علی المنهج المناسب للدراسه ادناه وهو المنهج الوصفی التحلیلی.