محمود میرزایی (بازنشسته)

چکیده: در این پژوهش ماگما های(سنگ های آذرین) دربرگیرنده منطقه آب گرم محلات در استان مرکزی به وسعت 300 هکتار مورد مطالعه گرفت. تعداد 20 نمونه مغز سنگ از ماگماهای بیرون زده شده تهیه گردید. برای تهیه نمونه های همگن و یکنواخت قسمتی از نمونه ها پس ازحمل بوسیله آسیاب های فکی و گلوله ای تبدیل به پودر ریزدانه شدند و پس از خشک کردن و عبور دادن از مش شماره 40 در ظروف نگین بسته بندی و آب بندی گردیدند. از کلیه نمونه ها سطح مقطع نازک تهیه و در آزمایشگاه کانی شناسی، کانی های موجود در آن معین شدند. با استفاده از روش طیف نگاری گاما و آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی (HPGe) وسیستم الکترونیکی مربوطه مقدار ویژه فعالیت هسته های پرتوزای 226Ra،232Thو 40K در نمونه ها تعیین گردید. ویژه فعالیت هسته های پرتوزای فوق در نمونه ها به ترتیب در محدوده 34/1± 15/22 تا 76/3±68/62، 43/1± 69/10 تا 15/2± 55/40، 07/5 ± 99/59 تا 48/17±30/1467 برحسب Bq/kg بدست آمد. همچنین آهنگ گرمای تولید شده در نتیجه واپاشی ویژه هسته های پرتوزا برای نمونه ها در محدوده 69/0 تا 86/1 برحسب Wm-3μ محاسبه گردید. مقدار گرمای متوسط تولیدی در حجم ده کیلومتر مکعب ماگما 60/13 کیلو وات می باشد و برای افزایش دمای آب چشمه با دبی 5/35 لیتر بر ثانیه از 15 درجه به 100 درجه سانتی گرداد 7/12 کیلو وات انرژی مورد نیاز است. بنابراین با توجه به سطح پرتوزایی ماگماهای این منطقه و گسترش آن در عمق زمین به صورت مخروطی و عمر نسبتا طولانی آنها به نظر می رسد تامین گرمای چشمه های آب گرم، از طریق واپاشی زنجیره های واپاشان 238U ، 235U و Th 232 و هسته 40K صورت می گیرد