کلسیم یک درشت مغذی ضروری برای رشدونمو گیاه است و به‌عنوان یک پیام‌رسان مهم درون سلولی، پاسخ به هورمون‌ها، سیگنال‌های استرس و انواع فرآیندهای رشدی در نظر گرفته می-شود. استفاده از پیوند به‌عنوان یک تکنیک نوین جهت بهبود رشد گیاه، عملکرد و کیفیت میوه و افزایش تحمل گیاه به تنش‌های محیطی و... در خانواده کدوییان می‌باشد. این پژوهش به‌منظور بررسی تاثیر محلول‌پاشی کلسیم بر رشد، عملکرد، کیفیت و قابلیت انبارمانی خیار گلخانه‌ای پیوندی و غیرپیوندی در سیستم کشت هیدروپونیک و خاکی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار به‌صورت کشت گلدانی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه اراک، انجام شد. فاکتور اول، محلول‌پاشی کلسیم در سه سطح (آب مقطر، نانو کربنات کلسیم در غلظت 5/0 گرم در لیتر و کلرید کلسیم در غلظت 735/0 گرم در لیتر) و فاکتور دوم، پایه در سه سطح خیار غیرپیوندی رقم سبا، پایه کدو حلوایی قنات و پایه تجاری روت‌پاور بود. نتایج نشان داد در کشت هیدروپونیک محلول-پاشی کلسیم منجربه افزایش معنی‌دار وزن کل برگ تر، وزن تر و خشک ریشه، حجم ریشه و عملکرد شد اما در کشت خاکی محلول‌پاشی کلسیم فقط طول میوه را افزایش داد. در کشت هیدروپونیک، بیشترین طول ساقه، تعداد برگ، تعداد میوه و عملکرد کل میوه در گیاهان پیوندی مشاهده شد. در کشت خاکی، بیشترین طول ساقه، وزن تر ساقه، وزن تر اندام هوایی (وزن تر ساقه و وزن کل برگ تر)، قطر ساقه، طول میانگره، تعداد برگ، سطح برگ، درصد وزن خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه، طول و حجم ریشه، درصد وزن خشک میوه، طول میوه، تعداد میوه و عملکرد کل میوه در گیاهان پیوندی مشاهده شد. پیوند و محلول‌پاشی کلسیم تاثیر معنی‌داری بر مقدار کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید برگ در کشت هیدروپونیک نداشت اما در کشت خاکی پیوند مقدار کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید و محلول‌پاشی کلسیم فقط کاروتنوئید را افزایش داد. در کشت خاکی و هیدروپونیک پیوند و محلول‌پاشی کلسیم میزان جذب سدیم را در گیاه کاهش دادند و پیوند باعث افزایش میزان پتاسیم در برگ گیاهان شد. همچنین محلول‌پاشی کلسیم باعث کاهش درصد کاهش وزن میوه، افزایش کیفیت ظاهری، افزایش سفتی و TSS میوه‌های بسته‌بندی شد.
