کریم زهره وندیان

برگزاری بازی‌ها و رقابت‌های ورزشی ازجمله جاذبه‌های تربیت‌بدنی در مدارس بوده و از موضوعات موردعلاقه دانش‌آموزان است. معاونت تربیت‌بدنی وزارت آموزش پرورش نیز در راستای عملیاتی نمودن سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و با عنایت به‌ضرورت تحقق عدالت آموزشی و پرورشی و بر اساس رویکردهای موجود در سند تحول بنیادین به برگزاری المپیادهای درون مدرسه‌ای مبادرت می‌نماید و هرساله جهت بهبود برنامه المپیاد ورزشی درون مدرسه‌ای تلاش فراوانی انجام می‌دهد. در این راستا، شناسایی کاستی‌ها و نقاط قوت برنامه المپیاد، می‌تواند به اثربخشی این بازی‌ها کمک شایانی نماید. لذا، هدف پژوهش حاضر ارزشیابی اجرای برنامه المپیاد ورزشی درون مدرسه‌ای شهر اراک و ارائه راهکارها و بهبود آن با استفاده از الگوی سیپ (CIPP) بود. این پژوهش از نوع تحقیقات آمیخته بود که در سه مرحله کیفی، کمی و کیفی انجام شد. و جامعه آماری تحقیق کلیه مدیران ستادی تربیت‌بدنی، مدیران و معاونان مدارس و معلمان تربیت‌بدنی بودند. نمونه تحقیق (220 نفر) به‌وسیله روش نمونه‌گیری تصادفی و در دسترس انتخاب شد. داده‌های پژوهش طی سه مرحله جمع‌آوری گردید. مرحله اول برای شناسایی شاخص‌های الگوی سیپ در ابعاد آن از مصاحبه عمیق استفاده گردید و در مرحله دوم پرسشنامه حاصل از مرحله اول توزیع و داده‌ها به‌صورت کمی جمع‌آوری شد و در مرحله سوم مجدداً از مصاحبه کیفی برای استخراج راهکارها استفاده گردید. در بخش کیفی ممیزی تحقیق با استفاده از چهار عنصر اعتمادپذیری، انتقال‌پذیری، اتکاپذیری و تأیید پذیری مورد تأیید واقع شد. در بخش کمی نیز اعتبار صوری و محتوایی پرسشنامه‌ توسط نظرات متخصصان (12 نفر)، و روایی سازه نیز با تحلیل عاملی تأییدی سنجیده شد. با استفاده از روش آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه‌ در یک مطالعه مقدماتی مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از تئوری زمینه‌ای و روش‌های آماری توصیفی و استنباطی در نرم‌افزارهایSPSS16 ، PLS3و Excel انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت اجرای المپیاد در بعد زمینه (04/3) متوسط است. در ابعاد زمینه برنامه‌ریزی و اهداف(18/3)، و تناسب آن‌ها با شرایط (18/3) با اختلاف معناداری بیشتر از متوسط و در زیرمؤلفه شفافیت دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها به‌طور معناداری زیر متوسط (76/2) بود. وضعیت اجرای المپیاد در بعد درونداد (14/3) و زیرمؤلفه‌های منابع انسانی (45/3) و عوامل مخاطبان (67/3) به‌طور معناداری بیشتر از متوسط بود؛ اما در بعد منابع مالی و فیزیکی به‌طور معناداری کمتر از متوسط (30/2) بود. وضعیت اجرای المپیاد ورزشی در بعد فرآیند (39/3) و زیرمؤلفه‌های آمادگی مجریان (21/3)، آمادگی مخاطبان (45/3)، پشتیبانی (28/3) و اجرا (57/3) به‌طور معناداری بیشتر از متوسط بود. همچنین وضعیت اجرای المپیاد در بعد برونداد بهترین وضعیت را دارا بود. بعد برونداد (68/3) و زیرمؤلفه‌های نتایج مجریان (55/3)، دستیابی به اهداف تربیت‌بدنی (70/3) و نتایج مخاطبان (79/3) به‌طور معناداری بیشتر از متوسط بود. نتایج مرحله سوم کیفی نیز نشان داد برای بهبود المپیاد ورزشی درون مدرسه‌ای می‌توان به راهکارهایی(131 راهکار در 14 مقوله) نظیر هم‌افزایی در سطح نهادهای استان، ورود جدی صداوسیما به بحث المپیاد ورزشی، تعیین بودجه معین برای برنامه المپیاد، ارزیابی دقیق و نظارت همه‌جانبه، ایجاد دوره‌های آموزشی برای معلمان، مدیران و خانواده‌ها، تشریح اسناد و دستورالعمل‌های وزارت در سطوح مختلف مدارس شهر اراک اشاره کرد. با توجه به اهمیت ورزش و تربیت‌بدنی در مدارس و اهمیت المپیاد ورزشی درون مدرسه‌ای در راستای تحقق اهداف نظام آموزشی چون تربیت نسلی شاداب و بانشاط در کنار فراگیری علوم به نظر می‌رسد مسئولان آموزش‌وپرورش در شهر اراک و سطح استان باید توجه خاصی به ورزش و المپیادهای ورزشی دانش‌آموزش در سطح مدارس داشته باشند. بنابراین در این راستا، پیشنهاد می‌گردد با استفاده از رسانه‌های حقیقی و مجازی اهمیت و مزایای این برنامه را به‌طورجدی برای عموم اطلاع‌رسانی نمایند و توجه خاصی به تعیین بودجه مالی برای این برنامه داشته باشند تا بتوانند دیگر ابعاد المپیاد را ارتقاء دهند.