جواد مظفری

یکی از کودهای پر مصرف در کشاورزی کود نیتروژنی میباشد که بخشی از آن که به نیترات تبدیل می شود، در اختیار گیاه قرار نمی گیرد. انتقال نیترات در خاک تحت تأثیر عواملی مانند مقدار و زمان مصرف کود، ویژگیهای فیزیکی خاک و نوع سیستمهای آبیاری میباشد. در این پژوهش سعی براین است که توزیع نیترات و یکنواختی پخش آن در خاک در دو سیستم قطرهای سطحی و زیرسطحی مقایسه گردد. بههمین منظور آزمایش برای بافت خاک لومشنی در یک مدل فیزیکی متشکل از شیشه شفاف با ابعاد 1 × 5 / 0 × 20 / 1 متر، با درنظرگیری دوعمق نصب) 0 و 30 سانتیمتری(، سه دبی) 2 = 1Q ، 4 = 2Q و 8 = 3Q لیتربرساعت( و سه سطح کود ) 125=1S ، 250=2S و 375=3S میلیگرمبرلیتر( در طی شش ساعت آبیاری وسپس بررسی مجدد پس از 68 ساعت، انجام شد. پارامترهای پیشروی جبهه رطوبتی و غلظت نیترات در دبی وسطح مختلف کود بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش زمان و دبی، مساحت خیسشده در دوسیستم درحال افزایش است بااین تفاوتکه در سیستم زیرسطحی با دوبرابر و چهار برابر شدن دبی، مساحت خیسشده به ترتیب به سهبرابر و پنجبرابر افزایش یافتهاست ولی درسیستم سطحی تغییرات دبی ومساحت تقریبا مشابهاست. بههمین دلیل درسیستم زیرسطحی با افزایش دبی در غلظت کود مشخص، نیترات در مساحت بیشتری پخش شده و بنابراین غلظت آن کاهش مییابد. همچنین غلظت نیترات درسیستم زیرسطحی با افزایش کود در دبی مشخص با توجه به ثابتماندن مساحت، روبه افزایش و در سیستم سطحی در اولین دبی) 1Q ( افزایش و در دبی دوم ) 2Q ( وسوم ) 3Q ) روبه کاهشاست. با مقایسه همزمان دو سیستم میتوان گفت با افزایش دبی درصد اختلاف غلظت نیترات بین آنها در حال افزایش است بهطوری که در سطح اول کود) 1S ( اختلاف غلظت نیترات بین دو روش از 22 % به 500 %، سطح دوم) 2S( از 43 % به 352 % و در سطح آخر) 3S( از 14 % به 166 % افزایش دارد. همچنین مقایسه دوسیستم در دبی ثابت نشانداد، باافزایش غلظت کود، اختلاف غلظت نیترات بین آنها روبه کاهش است که نشاندهنده عدم یکنواختی توزیع نیترات در سیستم سطحی است. در نهایت میتوان گفت کارایی سیستم قطرهای زیرسطحی در توزیع نیترات در دبیها و غلظتهای مختلف مناسبتر و دارای روند یکنواختتری نسبت به سیستم سطحی است.