دولت‌های شرق ازجمله کشور ایران در عصر معاصر شاهد بحر‌‌آن‌های سیاسی و اجتماعی بسیاری بوده است؛ این بحر‌‌آن‌ها در آثار بسیاری از نویسندگان نمود پیدا کرده است و ادبیات را تحت تاثیر قرار داده است. احمد محمود و عبدالرحمن منیف از جمله نویسندگانی بودند که از طریق نگارش رمان اجتماعی تمام تلاش خود را برای هوشیاری مردم از جریان امور جامعه و حل مشکلات اجتماعی به کار برده اند. پژوهش حاضر به بررسی مضامین اجتماعی و سیاسی در در دو " رمان سباق المسافات الطویله" عبدالرحمن منیف و " همسایه‌ها " احمد محمود با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی می‌پردازد. در واقع رمان اجتماعی زمینه هوشیاری مردم از اوضاع اجتماعی جامعه‌ها و پیامدهای آن در زندگی مردم را فراهم می‌کند و بدین وسیله با ادبیات و فرهنگ ملل گوناگون آشنایی پیدا می‌کنیم. همچنین بینش و آگاهی بهتری برای رفع مشکلات اجتماعی به دست می‌آوریم. مضامین مشترک در هر دو رمان سیاسی و اجتماعی است. مضامین اجتماعی و سیاسی که این پژوهش از دو رمان مذکور استخراج کرده است شامل، فقر، اعتیاد، فحشاء، مذهب، روحیه استقلال طلبی، مضامین غیر اخلاقی، حضور بیگانگان و سیطره آن‌ها بر منابع نفتی دولت شرق "ایران" و مسئله ملی شدن نهضت نفت و ... می‌باشد .هر دونویسنده معتقدند که مشکلات زندگی مردم مرتبط با جریان امور جامعه است همچنین هر دو بر این باورند که بهبودی اوضاع اجتماعی جامعه و اوضاع زندگی مردم درگرو یکدیگرند. در واقع مشکلات اجتماعی یک جامعه با ویژگی‌ها و شرایط آن جامعه کاملاً در ارتباط است؛ همچنین ویژگیهای یک جامعه موجبات شکوفایی یا رکود آن جامعه را فراهم می‌سازد.
