1403/02/31
فاطمه دست رنج

فاطمه دست رنج

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: https://orcid.org/0000-0001-8663-7114
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: 57215010477
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی: دانشگاه اراک، گروه الهیات (علوم قرآن وحدیث)
تلفن: 32777262

مشخصات پژوهش

عنوان
کاربست تحلیل گفتمان در تبیین پیوستگی سورۀ احزاب (با محوریّت تفسیر المیزان و فی ظلال القرآن)
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده
کلیدواژه‌ها
پیوستگی سوره، المیزان، فی ظلال القرآن، سوره احزاب، تحلیل گفتمان
سال 1398
مجله پژوهش نامه قرآن و حديث
شناسه DOI
پژوهشگران فاطمه دست رنج ، علیرضا طبیبی

چکیده

یکی از کارکردهای نظریه پیوستگی سوره، پاسخ به شبهات پراکنده نمایی و گسستگی آیات است. از آنجا که سورۀ احزاب به دلیل بحث های کلامی و دربرداشتن موضوعات متعدد، در خوانش قرآنی در برخی فرازها با شبهۀ عدم پیوستگی و انسجام، مواجه است؛ لذا بهره گیری از مطالعات زبان شناسی در حوزه تحلیل گفتمان و کاربست آن در اثبات پیوستگی سوره و رفع شبهۀ پراکنده نمایی گفتمان های مطرح شده در آن بسیار کارگشاست. از آنجا که علامه طباطبایی و سید قطب از قائلان انسجام و پیوند معنایی آیات یک سوره هستند لذا در این پژوهش با روش تحلیلی و با کاربست تحلیل گفتمان با استناد به آرای تفسیری سید قطب و علامه طباطبایی، سوره احزاب، بررسی و این نتیجه حاصل آمد که سید قطب، بیش از علامه درصدد برقراری ارتباط آیات و فرازهای مختلف سوره با گفتمان محوری سوره است، هرچند دقت علامه در تحلیل ریزگفتمان ها نمود بیشتری دارد. نحوۀ پردازش مطالب و خوانش آیات در توسط سید قطب و علامه، منطبق بر گفتمان هوشمند از نوع القایی است، در این میان آراء علامه با نظام گفتمانی هوشمند از نوع برنامه مدار و نیز نظام گفتمانی رخدادی از نوع مشیّت الهی تناسب دارد و در آرای سید قطب علاوه بر این نظام ها، نظام گفتمانی هوشمند از نوع مرام مدار نیز دیده می شود. او می­کوشد گفتمان مبتنی بر مشیّت الهی را چون محوری کلیدی حفظ نماید و به خاطر سابقه هنری در تصویرسازی های قرآن، در سوره احزاب نیز این نگاه خود را امتداد داده لذا در مواردی، گفتمان احساسی از نوع تنشی ـ عاطفی، نمود دارد.