مقدمه: در طول چند دهه ی اخیر در نتیجه افزایش صنعتی شدن و شهر نشینی، آلودگی هوا به یک تنش محیطی جدی برای محصولات گیاهی تبدیل شده است. آلاینده های اتمسفری اثرات منفی را حتی در غلظت های پایین روی گیاه ایجاد می کنند. اینتحقیقبابررسیتغییراتالقاییناشیازآلودگیهوابردرختان زینتی زبان گنجشک، صنوبر و بید درسهمنطقهمختلف هفتاد قله (منطقه حفاظت شده)، شازند (33 کیلومتری جنوب غربی اراک) و کزاز(جنب پالایشگاه شازند)صورت گرفت. نتایج: آنالیز داده ها نشان داد محتوای آب نسبی سه گیاه مورد نظر در منطقه کزاز نسبت به منطقه هفتاد قله کاهش معنی داری داشته است. نتایج، تغییر در آناتومی (تراکم و گشودگی روزنه، تراکم و طول کرک) برگ گیاهان را نشان داد. تحت تنش آلودگی هوا کاهش طول سلول های نردبانی و قطر سلول اسفنجی در هر سه گیاه صورت گرفت. تغییرات در میزان کلروفیل a، b و کل برگ سه گیاه معنی دار نبود. افزایش کاروتنوئید، پرولین و پروتئین تنها در گیاه زبان گنجشک تحت تنش آلودگی هوا مشاهده شد. مالون دآلدهید و میزان عناصر گوگرد، روی، سرب و نیکل در برگ های سه گیاه تحت تنش آلودگی هوا افزایش یافت. در منطقه کزاز نسبت به هفتاد قله میزان پتاسیم دربرگ های بید و صنوبر کاهش داشت ولی سدیم در زبان گنجشک و صنوبر افزایش یافت. میزان فسفر و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز به ترتیب در زبان گنجشک و بید منطقه کزاز نسبت به هفتاد قله افزایش یافت. در صنوبر فعالیت کاتالاز و گایاکول پراکسیداز تحت تنش آلودگی هوا افزایش معنی داری داشته است.
