فائزه السادات ابطحی

گل مغربی با نام علمی (Oenothera biennis) و از تیره (Onagraceae) و از زیررده (Rosidae) یک گیاه خودرو و گیاه دارویی ارزشمند می‌باشد. کم بودن میزان بذر، بذرهای با اندازه بسیار کوچک، پایین بودن قوه نامیه، مدت زمان طولانی خواب بذر، و درصد جوانه زنی پایین بذر از مشکلات اصلی پرورش و تکثیر است و لذا کشت بافت می‌تواند کمک بسیار زیادی به تکثیر گیاهان دارویی کند. شوری به عنوان یک تنش‌ غیرزیستی مطرح است که کشت و پرورش گیاهان را در مناطق نیمه‌خشک و خشک جهان را محدود می‌کند. یکی از راه‌های بررسی تاثیر شوری استفاده از روش کشت بافت است زیرا برآورد میزان تنش به وسیله این روش در شرایط آزمایشگاهی انجام می‌گیرد و نیازمند فضا و زمان کمی است. این پژوهش با طراحی سه آزمایش مجزا، در قالب طرح کاملا تصادفی و در محیط آزمایشگاهی اجرا گردید. در آزمایش اول اثر تنظیم کننده رشد سیتوکینین (6-Benzylaminopurine, BA) در سه غلظت (یک، دو و سه میلی‌گرم در لیتر) و ترکیب BA2 با اکسین (Indole-3-butyric acid- IBA) در دو غلظت (1/0و 5/0 میلی گرم در لیتر) در محیط کشت MS (Murashige and Skoog) بر قابلیت باززایی شاخساره از ریز نمونه نوک شاخساره بررسی شد. براساس نتایج بهترین تنظیم کننده رشد برای باززایی مستقیم شاخساره غلظت سه میلی گرم در لیتر BA بود. در آزمایش دوم اثر تنظیم کننده رشد IBA در سه غلظت (25/0، 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر) در محیط کشت MS بر قابلیت ریشه‌زایی شاخساره‌های به دست آمده مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج غلظت یک میلی گرم در لیتر IBA بهترین غلظت تنظیم کننده رشد بر قابلیت ریشه‌زایی بود. در آزمایش سوم به منظور ارزیابی اثرات شوری بر رشد، ویژگی‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، گیاه گل مغربی در معرض سه سطح (25، 50 و100 میلی‌مولار) تنش شوری ناشی از NaCl قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر شوری در غلظت‌های مختلف بر طول برگ‌ها، وزن گیاه، ارتفاع گیاه، میزان کاروتنوئیدها، میزان کلروفیل a وکلروفیل کل اثرات معنی‌داری داشته است و در مقابل بر میزان فنل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و کلروفیل b اثرات معنی‌داری نداشت.