تاریخ اجتماعی از مباحث مهم در علم تاریخ محسوب می شود. زندگی اجتماعی بشر در گذشته ابعاد مختلفی داشته است. نوع آداب و رسوم، لباس و پوشش، زبان و گویش، تعلیم و تربیت، وضعیت اقتصادی و دهها محور دیگر را می بایست به عنوان مولفه های تاریخ اجتماعی به شمار آورد. در این میان محدودیتهای تاریخ نگاری و مهمتر از همه عدم توجه شایسته و بایسته به مردم و اجتماع، موجب گردیده است تا امروزه اسناد به عنوان منبعی ارزشمند در واکاوی گذشته تاریخی مورد بهره برداری قرار گیرد. در همین راستا پژوهش پیش رو کوشیده است با استفاده از اسناد بازمانده از خاندان قریب که بسیاری از آنان در مشاغل دیوانی ایران عصر قاجاریه فعالیت داشته اند، تاریخ اجتماعی آشتیان را به بحث و بررسی بگذارد. قدیمی ترین این اسناد نیز به دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار (1212-1250ق) باز می گردد و البته غالب آنان به اواخر دوره قاجاریه تعلق دارد. اسناد مذکور که متاسفانه تا کنون کمتر مورد استفاده پژوهشگران تاریخ جهت واکاوی تاریخ اجتماعی آشتیان قرار گرفته است، امروزه می تواند زوایای نوینی از تاریخ این منطقه را به روی پژوهشگران بگشاید. جایگاه خاندان قریب در عرصه های مختلف علمی - اداری که در فصول مقدماتی کتاب اشاره مختصری شده است، موجب گردید تا اسناد ذی قیمتی از آنان به دست آیندگان برسد. این امر خود موجب گردید تا ابعاد مختلف زندگی جامعه ایرانی –آن هم در یکی از مقاطع سرنوشت ساز تاریخ- محل پژوهش فراوان باشد. اسناد مورد استفاده خود انواع مختلفی داشته است. بعضی از این اسناد گر چه غالباً به احوال شخصیه این خانواده اختصاص داشته است، لیکن برای تصویر برداری از زوایایی از اجتماع این دوره قابل استفاده خواهد بود. در این مجموعه اسناد ارزشمندی مشاهده می شود که گاهی بر داده های دیگر تردید و تشکیک و یا مهر تایید می زند. گاهی نیز ابعاد تازه ای از زندگی مردم کوچه و بازار این مقطع را به نمایش می گذارد. در هر صورت اسناد مذکور به علت تعدد، تنوع و جامعیت، قابلیت بهره برداری در تدوین تاریخ اجتماعی عصر قاجاریه را که کمتر مورد توجه بوده است، داراست. نوشتار ذیل بر این امر صحه می گذارد. در خاتمه مقدمه، نویسندگان بر خود فرض می دانند تا از همه کسانی که در تالیف این کتاب مساعدت و همکاری نشان دادند، تقدیر و تشکر نماید. نخست بایستی از خاندان قریب تشکر نمود که با در اختیار قر
