دعـای مـکارم االخـاق از جملـه ادعیـۀ اخالقی و تربیتـی منقول از امـام سـجاد)ع( اسـت کـه عـاوه بـر معـارف واال از سـاختار ِزبانــی منســجمی نیــز برخــوردار اســت. از آنجــا کــه نظریــۀ کنشگفتــاری جنبــۀ مهمــی از کاربردشناســی زبــان و بــه مثابــه حلقــه رابطــی اسـت کـه نظریههـای انتزاعـی زبانشناسـی را بـا واقعیـت عینـی اسـت پیونـد مـی دهـد، لـذا واکاوی کنشهـای گفتـاری ایـن دعـا بـه عنـوان مـن فاخـر دینـی، زوایـای ناپیـدا و ابعـاد مختلـف اخالقـی و تربیتـی آن را آشـکارتر میسـازد. ایـن پژوهـش بـا روش توصیفـی- تحلیلـی و بـر اسـاس نظریـه کنـش گفتـاری جـان رسل بــه ایــن نتایــج دســت یافــت کــه از میــان کنشهــای گفتــاری پنجگانــه، کنش ّ هـای گفتـاری »ترغیبـی«، »اظهـاری«، »عاطفـی« و نیـز »تعهـدی« بـا هدف مشــخصی در شــکلدهی بــه اســلوب دعــا نقــش دارنــد. در ایــن میــان، کنــش »ترغیبـی« کـه سـاختار اصلـی دعـا را شـکل میدهـد در قالـب درخواسـتهایی بـرای نیـل بـه وضعیـت مطلـوب اسـت. کنشهـای ترغیبـی کـه در فرازهایـی بـا کنشهـای »عاطفـی« و یـا »اظهـاری« ترکیـب میشـوند در فراینـد تربیـت فـردی ّقـی میشـوند کـه مبتنـی بـر کرامـت و اجتامعـی انسـان، بـه مثابـه الگویـی تل بخشـی بـه انسـان اسـت.
