علیرضا شایسته فر (مرحوم)

مقدمه: پروانه ها در گرده افشانی گیاهان، تعیین شاخص سلامت اکوسیستم خشکی، آفات، اقتصاد کشاورزی و حفاظت پایدار اکوسیستم های طبیعی اهمیت دارند. در این پژوهش مطالعه ی اکوبیوسیستماتیکی پروانه های روز پرواز زیر راسته Rhopalocera شامل خانواده های Papilionidae, Nymphalidae, Pieridae, Lycaenidae و Hesperidae در شهرستان خرم آباد طی سال های 1395 و 1396 انجام گرفت. 150 نمونه از 5 خانواده مذکور از 8 ایستگاه با کمک تور حشره گیری در شهرستان خرم آباد جمع آوری شدند. خصوصیات جغرافیایی هر ایستگاه ثبت و نمونه ها در پاکت های مخصوص به آزمایشگاه دانشگاه اراک منتقل شدند. سپس با استفاده از منابع معتبر قابل دسترس شناسایی شده و نمونه های شاهد از هر یک اتاله گردید. 23 صفت کمی و کیفی با استفاده از ابزار ها و روش های مناسب تعیین و بررسی گردیدند. داده ها پس از کد گذاری به روش PCA و با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز و سپس کلاستر مربوطه رسم گردید. نتایج وجود 3 گونه از خانواده Papilionidae شامل Iphichlides podalirias، Archon apollinaris و Zerynthia lauristana، 6 گونه از خانواده Pieridae شامل Colias croceus ، Pontia daplidice، Pieris rapae rapae، Pieris pseudorapae، Pieris ergane detersa، Belenois(Anaphaei) ourota ، 10 گونه از خانواده Nymphalidae شامل Agynnis pandora، Chazara briseis، Hyponephele lupine intermedia، Lasiommata megera، Maniola telmessia، Maniola jurtia pharima، Kirinia roxelana، Argnnis niobe orientalis، Melanargia hglata، Vanessa، 4 گونه از خانواده Lycaenidae شامل Polyommatus icarus، Polyommatus agestis، Polyommatus bellargus ، Lycanea phlaeas phlaeas و 1 گونه Thymelius lineola از خانواده Hesperiidae را نشان داد. گونه Maniola jurtia pharima برای اولین بار در استان لرستان شناسایی گردید. نتایج آنالیز آماری نشان داد که صفات رنگ بال، رنگ رأس پنیس، بیشترین طول پنیس، شکل والو، بیشترین طول والو، تعداد بندهای شاخک، بیشترین طول شاخک، نسبت بیشترین طول بال جلو به بیشترین عرض آن، نسبت بیشترین طول بال عقبی به عرض آن و نسبت بیشترین طول بدن به بیشترین عرض بدن در مقایسه با سایر صفات در تفکیک جنس ها و گونه ها ارزشمند بودند. در نهایت فون بیولوژیک تاکسون های مورد مطالعه و کلید شناسایی آن ها بر مبنای مط