چکیده پژوهش در متن و معنای متن بخشی از حوزه شاهنامه پژوهی است که در چند دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته است. در این پژوهش به مقایسه سه تصحیح شاهنامه و توضیحات و یادداشت های آن ها با محوریت سه داستان از شاهنامه پرداخته شده است. نخستین اثر، یک شرح کامل شاهنامه با عنوان نامه باستان است. دومین اثر، متن شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق همراه با یادداشت های آن است. سومین منبع، شاهنامه به تصحیح عزیز الله جوینی همراه با توضیحات آن است. نتایج این تحقیق نشان می دهد در زمینه تصحیح متن، بر اعتبار دست نویس ها و کار مصحح هرچند تا حدی نسبیت حاکم است و اعتماد قطعی به هیچ کدام نمی توان داشت اما از حیث دقت در ضبط بیت ها و جامعیت دست نویس های موجود شاهنامه و نحوه انعکاس دست نویس های اصلی و غیر اصلی، قطعاً کار خالقی مطلق برتر از دو اثر دیگر است؛ اما در زمینه شرح و یادداشت و جامعیت آن ها، کزازی در توضیح لغت و معنای بیت ها و بخصوص تبیین جنبه های بلاغی شاهنامه توفیق بیشتری از بقیه داشته است. یادداشت های خالقی نیز همراه با دقت است و در موارد بسیاری مختصر و مفید و گاه بدون وجه طولانی است. کار جوینی از حیث تصحیح در درجه سوم قرار می گیرد و عمدتاً بر مبنای اثر خالقی است. البته در زمینه معنای بیت ها گاهی توضیحات راهگشایی ارائه کرده و برخی اشکالات تصحیح خالقی را گوشزد کرده است. در حقیقت در زمینه تصحیح دو اثر کزازی و جوینی از تصحیح خالقی استفاده زیادی کرده اند. هم چنین مقایسه شرح های شاهنامه نشان می دهد که شاهنامه یک متن کاملاً بافت محور است و ترکیب های یکسان در بیت های مختلف بسته به بافت بیت ممکن است معنای متفاوتی بیابند. از این دیدگاه نوعی سیالی معنا بر متن شاهنامه حاکم است.
