علی خدیوی

گردو یکی از درختان گروه پهن برگان است که به لحاظ تولید میوه و جنگل داری دارای ارزش بالایی است. شناسایی و جمع آوری ژنوتیپ های مقاوم به سرمای دیررس بهاره یکی از برنامه های اصلاحی مهم جهت جلوگیری از خسارت به درختان گردو است. انتخاب ژنوتیپ های دیرگل بذری باغات بومی گردو می تواند راه کاری مناسب برای حل مشکل باغداران سنتی ایران باشد. مطالعه حاضر، با هدف انتخاب ژنوتیپ های برتر دیرگل در دو منطقه از شهرستان های اراک و محلات از میان 302 ژنوتیپ مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج، تاریخ گل دهی گل های نر از 04 تا 15 اردیبهشت و تاریخ گل دهی گل ماده از 08 تا 18 اردیبهشت متغیر بود. زمان رسیدن میوه نیز از 10 تا 30 شهریور متغیر بود. بالاترین وزن مغز 52/7 گرم و کمترین وزن مغز 69/1 گرم بود. وزن مغز همبستگی مثبت و معنی داری با طول مغز (60/0=r)، عرض مغز (67/0=r)، طول نات (47/0=r)، عرض نات (62/0=r)، وزن نات (88/0=r)، درصد مغز (51/0=r)، پر بودن مغز (37/0=r) و گوشتی بودن مغز (38/0=r) نشان داد. تجزیه به عامل ها (PCA) در همه ژنوتیپ ها نشان داد که 12 عامل اصلی 56/74 درصد از واریانس کل را به خود اختصاص دادند، در حالی که در ژنوتیپ های دیرگل، هفت عامل اصلی 87/76 درصد از واریانس کل را به خود اختصاص دادند. بهترین ژنوتیپ دیرگل، ژنوتیپ عیسی آباد-127 بود، زیرا بیشترین مقادیر را برای وزن مغز (4/7 گرم)، درصد مغز (39/50 درصد)، رنگ مغز (روشن)، سختی پوسته سخت (کاغذی) و عملکرد (زیاد) نشان داد. این ژنوتیپ را می توان برای کشت مورد توجه قرار داد و یا به عنوان یک مجموعه با ارزش از خزانه ژنی برای برنامه های اصلاحی در نظر گرفت.