علی خدیوی

جهش زایی درون شیشه ای، جهت گزینش گیاهان مقاوم به تنش مانند تنش فلزات سنگین بسیار به کار برده می شود. هدف این مطالعه گزینش کالوس های مقاوم به کادمیوم و القای جهش درون شیشه ای با استفاده از اتیل متان سولفونات، جهت افزایش مقاومت و پالایندگی کالوس درختچه زینتی طاووسی به فلز کادمیوم بود. در ابتدا اثر غلظت های مختلف 2,4-D و BA القای کالوس در ریزنمونه گره ای بررسی شد. در آزمایش بعدی کالوس های انگیزش یافته در معرض غلظت های مختلف کادمیوم (0، 10، 20 و 40 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند. در آزمایش نهایی کالوس ها با اتیل متان سولفونات 2/0 % به مدت 10 دقیقه تیمار شدند و سپس در محیط کشت صفر و 10 میلی گرم در لیتر کادمیوم واکشت شدند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان کالوس زایی و کمترین میزان قهوه ای شدن ریزنمونه در محیط کشت تکمیل شده با 5/0 میلی گرم در لیتر 2,4-D بود. با افزایش غلظت کادمیوم، شاخص های رشدی و شاخص تحمل در کالوس کاهش اما میزان قهوه ای شدن کالوس، افزایش یافت. در حضور کادمیوم غلظت متابولیت های ثانوی شامل فنل، فلاونوئید و فلاونول کل در مقایسه با شاهد، افزایش پیدا کرد. همچنین با افزایش غلظت کادمیوم در محیط کشت، انباشت کادمیوم در کالوس افزایش یافت. بیشترین میزان تجمع کادمیوم، 31/791 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک در غلظت 40 میلی گرم در لیتر حاصل شد. رشد کالوس های تیمار شده باEMS کاهش یافت ولی فعالیت آنتی اکسیدان های غیرآنزیمی شامل فنل، فلاونوئید و فلاونول کل نسبت به شاهد افزایش یافت. اعمال EMS نتوانست میزان انباشتگی کادمیوم را در کالوس افزایش دهد ولی شاخص تحمل کالوس طاووسی بهبود داد.