در طول تاریخ، جنگ به عنوان پدیده‌ای اجتماعی عموماً امری مردانه بوده و با نقش‌آفرینی فعال مردان در خط مقدم آن گره خورده است؛ و زنان و کودکان در آن بیشتر جایگاه قربانیان بی‌گناه را دارند. در تاریخ ایران عصر مغول این جایگاه انفعالی زنان، متأثر از برابری نسبی زن و مرد در فرهنگ ترکان، تا حدی بر هم خورده است. برهمین اساس، پژوهش حاضر به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی، به بحث زنان در جنگ‌های این دوره بر اساس تاریخ جهانگشای جوینی پرداخته است؛ تا دریابد نقش فعال یا انفعالی زنان در جنگ‌های عصر مغول تا چه میزان و چگونه بوده است. بر اساس نتایج، نمودهای حضور زنان در جنگ‌های ذکر شده در تاریخ جهانگشای جوینی را می‌توان به دو کلان روایت زنان قدرتمند و زنان تحت سلطه تقسیم کرد که در اشکالی چون حضور و تأثیر مستقیم خاتونان سلطه‌گر و زنان جنگاور؛ و نقش‌های غیرمستقیمی چون همسران سیاسی، همسر-گروگانها، کنیزان تصاحب شده و ابزار لذت‌جویی در جنگ‌ها منعکس شده است. همچنین جوینی در مقام یک مورخ ادیب، برای نقل زیبایی‌شناسانه‌ی جنگ‌ها، طنز انتقادی-سیاسی نسبت به حاکمان بی‌کفایت یا بیان کلیشه‌های فرهنگی و تعریض به رجال سیاسی خائن، بعضاً از زنان استفاده‌ی نمادین و ادبی-هنری داشته است.
