هدف و زمینه: نقشه های مفهومی به عنوان ابزار سنجش می توانند به فرایند ساخت دانش معنادار توسط فراگیر کمک نمایند. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی کاربرد نقشه مفهومی به عنوان ابزار سنجش بر یادگیری درس علوم و اضطراب امتحان دانش اموزان پایه شش ابتدایی است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثربخشی نقشه مفهومی از یک طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل استفاده گردید. از جامعه دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی ناحیه 1 شهر اراک در سال 1402-1401 دو مدرسه به روش نمونه گیری هدفمند و از هر مدرسه یک کلاس، انتخاب شد. از این دو کلای به صورت تصادفی یک کلاس به عنوان گروه آزمایش و دیگری به عنوان گروه کنترل برگزیده شد. ابتدا از هر دو گروه پیش ازمون درس علوم و پرسشنامه اضطراب امتحان گرفته شد و پس از آموزش چگونگی کاربرد نقشه مفهومی در سنجش به آموزگار، پروتکل مربوط به استفاده از نقشه ی مفهومی به عنوان ابزار سنجش طی 15 جلسه 45 دقیقه ای از دروس( 11-12-13) کتاب علوم ششم در گروه آزمایش اجرا گردید. ابزار گردآوری داده های شامل ازمون علوم از سوالات تشریحی درس علوم پایه ی ششم با هماهنگی معلمان و برای بررسی اضطراب امتحان از پرسشنامه ی اضطراب امتحان فیلیپس استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل کواریانس تک متغیره (آنکوا) و روش تحلیل کواریانس چند متغیره (مانکوا) برای گروه های مستقل تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته های تحقیق حاکی از آن است که روش سنجش با نقشه ی مفهومی بر یادگیری درس علوم دانش آموزان( F=53.347) و میزان اضطراب امتحان آن ها( F=48.222) به طور معناداری اثرگذار است. در واقع شواهد به دست آمده نشانگر آن است که در گروه آزمایش میزان یادگیری علوم نسبت به گروه کنترل افزایش و میزان اضطراب امتحان در این گروه به نسبت گروه کنترل کاهش یافته است. نتیجه گیری: با توجه به اثر نقشه های مفهومی به عنوان ابزار سنجش بر یادگیری علوم و اضطراب امتحان، این ابزار می تواند گزینه ی مناسبی برای رفع مشکلات بادگیری علوم و عملکرد فراگیران در آزمون ها و همچنین کنترل میزان اضطراب امتحان و در نتیجه بالارفتن عملکرد در آزمون باشد.
