رضا پورایمانی

چکیده در این پژوهش تعداد 25 نمونه از معدن سرب و روی یزد به روش تصادفی جمع آوری و شماره گذاری شدند. پس از آماده سازی نمونه ها و سپری شدن زمان تعادل پرتوزا، فعالیت ویژه هسته های پرتوزای طبیعی با استفاده از روش طیف نگاری پرتوهای گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیوم (HPGe) تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که گستره فعالیت ویژه هسته های رادیوم-226 ( 226Ra)، توریوم-232 (232Th) و پتاسیم-40 (40K) در نمونه ها بر حسب Bq/kg به ترتیب از (کمتر از 21/0 تا 61/107)، (کمتر از 19/0 تا 48/13)، (کمتر از 47/1 تا 14/666) تغییر می کند. میزان 137Cs کم و در حد کمترین فعالیت قابل آشکارسازی (MDA) می باشد. مقدار میانگین فعالیت معادل رادیوم (Raeq) در نمونه های سنگ Bq/kg 49/75، در نمونه های باطله Bq/kg 69/54 و در نمونه های خاک Bq/kg 86/112 است که این مقادیر کمتر از میانگین جهانی (Bq/kg 69/131) و حداکثر مقدار مجاز اعلام شده (Bq/kg 370) می باشند. آهنگ دز جذبی در نمونه ها بر حسب nGy/h برای تمامی نمونه ها در محدوده 27/0 تا 60/85 تغییر می کند. همچنین میزان خطرپذیری پرتوگیری داخلی (Hin) و خارجی (Hex) در نمونه ها به ترتیب از (002/0 تا 65/0) و (001/0 تا 48/0) تغییر می کنند که کمتر از واحد هستند. مقدار میانگین آﻫﻨﮓ دز ﻣﻮﺛﺮ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ خارجی به ترتیب برای سنگ ها mSv/y 078/0، باطله ها mSv/y 03/0، خاک اطراف معدن mSv/y 6/0 به دست آمده که کمتر از مقدار میانگین جهانی هستند. مقدار میانگین دز معادل سالیانه غدد (AGDE) برای سنگ ها µSv/y 07/257، باطله ها µSv/y 06/184 و خاک اطراف معدن µSv/y 37/383 محاسبه شده است که این مقادیر نیز کمتر از مقدار میانگین جهانی هستند. مقدار میانگین خطر ابتلا به سرطان در طول عمر برای نمونه های سنگ معدن 3- 10×16/0، باطله ها 3- 10×11/0 و خاک اطراف معدن3- 10×23/0 برآورد شده که کمتر از مقدار میانگین جهانی و حداکثر مقدار مجاز گزارش شده است. بنابراین خطر پرتوگیری کارکنان در قسمت روباز معدن کم است.