رضا پورایمانی

مجتمع پالایشگاهی شازند حجم عظیمی از آلاینده ها را وارد محیط اطراف می کنند. به منظور بررسی تاثیر این آلاینده ها بر روی خاک و محصولات کشاورزی اطراف آن، در این پروژه مقدار پرتوزایی وپارامترهای زیست شناختی مربوط به 82 نمونه محیطی(40 نمونه خاک کشاورزی،20 نمونه خاک بکر ،22 نمونه گندم ولوبیا )اندازه گیری گردید. برای تعیین مقدار پرتوزایی نمونه ها از سیستم طیف نگاری گاما شامل آشکارساز نیم رسانای فوق خالص ژرمانیومی(HPGe) استفاده شد. بازدهی آشکارساز با استفاده از موادمرجع استاندارد تعیین گردید. دامنه فعالیتهای عناصرپرتوزاRa 226 ، Th232،K40وCs137 برای نمونه های خاک کشاورزی (بکر) از 63/1 ± 53/12 (27/1 ± 72/14) تا 79/1 ± 03/33 (08/2 ± 36/31)، از 07/2 ± 30/11 (34/1 ± 11/22) تا 40/1 ± 87/37 (21/3 ± 32/50) ، از 52/7 ± 06/241 (04/8 ± 86/271) تا 45/17 ±31/601 (85/13 ± 61/611) و از1/43> تا 89/0 ± 36/13 (82/0 ± 78/17) برحسب Bq/kg بدست آمد، که برای Ra226و Th232 کمترو برای K40 در سطح مقدار میانگین جهانی می باشد. مقدار میانگین فعالیت عناصرپرتوزا Ra226،Th232و K40، در نمونه گندم(لوبیا) به ترتیب 77/2 (13/2)، 19/2 (69/2)،1/142(37/458) برحسب Bq/kg محاسبه شد. نتیجه اخیر نشان می دهد که لوبیا از نظر محتوای پتاسیم غنی است و سطح سزیم در همه نمونه های گیاهی کمتراز حداقل فعالیت قابل آشکارسازی بود. نقشه توزیع عناصر پرتوزا نشان می دهد که آلودگی ها ازطریق دود کش وارد محیط اطراف و باعث افزایش پرتوزایی منطقه می شوند با توجه به این که مقدار ویژه هسته های پرتوزا در خاک کم می باشد انداره گیری دقیق آن ها از اهمیت زیادی برخوردار است. برای این منظور، تاثیر محتوی نمونه ظرف بر اندازه گیری طیف گامای پس زمینه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج این تحقیق نشان داد که ظرف محتوی اکسید سیلیسیوم، آب مقطردوبارتقطیر و ظرف خالی با تقریب خوبی می تواند برای اندازه گیری تابش پس زمینه مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی برای تعیین دقیق مقدار فعالیت ویژه نمونه های محیطی می بایست بازدهی مطلق سیستم آشکارساز-نمونه تعیین گردد. یکی از مواردی که باید مورد مداقه قرار گیرد تاثیر جنس و چگالی بر جذب پرتوهای گاما توسط نمونه است. در این رساله تصحیح ضریب خود جذبی با استفاده از اندازه گیری تجربی و شبیه سازی سیستم نمونه-آشکارساز با نرم افزار مونت کارلو(