رضا پورایمانی

چکیده زمینه و هدف: انسان ها همواره در معرض پرتوهای یون ساز قرار دارند. یکی از منابع این پرتوها، تابش های هسته ای مربوط به ویژه هسته های پرتوزای موجود در آب، خاک، سنگ و گیاهان است. عناصر پرتوزا باگسیل تابش های هسته ای باعث بروز بیماری هایی نظیر سرطان و ناهنجاری های ژنتیکی میگردند. بنابراین مطالعه و بررسی پرتوزایی خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. روش بررسی: در این پژوهش34 نمونه خاک از حد فاصل نیروگاه سوخت فسیلی شازند تا شهر اراک مورد مطالعه قرار گرفت. فعالیت ویژه هسته های پرتوزا از روش بیناب نگاری گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی (HPGe) با بازدهی نسبی 30% تعیین گردید. مقادیر فعالیت ویژه عناصر پرتوزا، فعالیت معادل رادیم و آهنگ دز جذبی در هوا برای کلیه نمونه ها محاسبه شد. یافته ها: مقدار فعالیت ویژه هسته های پرتوزای 226Ra و 232Thو 40K و 137Csدرنمونه های جمع آوری شده به ترتیب درمحدوده 91/1±92/18تا 69/2±11/43 و 16/2±31/25 تا 65/3±27/54 و 96/9±17/230 تا03/18±25/728 و 49/1> تا 88/0±52/9برحسب بکرل برکیلوگرم تغییر می کند. مقدار آهنگ دز جذبی در هوا در ارتفاع یک متری و فعالیت معادل رادیوم به ترتیب از 38/1±57/40 تا 07/2±98/76برحسب(nGy/h) و از 08/3 ± 14/84 تا 50/4±74/157 بر حسب Bq/kg محاسبه گردید. بحث و نتیجه گیری: میانگین فعالیت معادل رادیوم برای نمونه های خاک Bq/kg 38/18± 38/116 محاسبه گردید که در سطح مقدار میانگین جهانی(Bq/kg69/131) است. بیش ترین مقدار پرتوزایی در فاصله 3 تا 7 کیلومتری نیروگاه مشاهده گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که پرتوزایی خاک این منطقه خطری برای سلامتی ساکنین ایجاد نمی کند.