رضا پورایمانی

چکیده: در این پژوهش 10 نمونه خاک و 9 نمونه گندم از زمین های کشاورزی مختلف اطراف شهرستان اراک جمع آوری شد و مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور ایجاد نمونه ریز دانه و همگن، نمونه ها آسیاب و از مش 50 عبور داده شدند. منظور جلوگیری از تغییر وزن نمونه ها در طول مدت اندازه گیری و از دست دادن رطوبت احتمالی در دمای 100 درجه سانتی گراد به مدت 6 ساعت خشک گردیدند. نمونه ها در ظروف استاندارد بسته بندی و به منظور برقراری تعادل دیر پا کاملا آب بندی شدند و به مدت 50 روز در در آزمایشگاه نگه داری شدند. فعالیت ویژه هسته های پرتوزای 226Ra،232Th ،40K و 137Cs از روش بیناب نمایی گاما و با استفاده از آشکارساز فوق خاص ژرمانیوم (HPGe) با بازدهی نسبی 30% تعیین گردید. فعالیت ویژه 226Ra،232Th ،40K و 137Cs در نمونه های خاک به ترتیب در محدوده 56/1±80/16 تا 2±47/29 با میانگین 58/25، 94/1±27/6 تا 71/1±31/37 با میانگین 23/21، 77/9±76/185 تا 26/15±28/573 با میانگین 48/283 و 43/0±63/0 تا 17/1±47/5 با میانگین 23/3 بر حسب Bq/kg تغییر می کند که میانگین آنها از میانگین جهانی که به ترتیب 400،35،35 می باشند کمتر هستند.فعالیت ویژه 226Ra در نمونه های گندم برای 4 نمونه بدست آمد که در محدوده 21/0±94/0 تا 24/0±59/2 بر حسب Bq/kg قرار دارند. فعالیت ویژه 40K در نمونه گندم در محدوده 28/2±12/82 تا 94/2±01/118 با میانگین 89/100 بر حسب Bq/kg بدست آمد. فعالیت ویژه 137Cs و 232Th برای نمونه های گندم کمتر از حد آشکارسازی دستگاه بدست آمد. ضریب انتقال(TF) برای 226Ra و40K به ترتیب 02/0 و 36/0 و برای 232Th و 137Cs مقداری به دست نیامد.در نمونه های خاک،مقدارRaeq از 49/47 تا 98/95 با میانگین 96/79 بر حسبBq/kg در تغییر است.مقدار آهنگ دوز جذبی در هوا در ارتفاع یک متری از سطح زمین (D) از 75/22 تا 07/52 با میانگین 64/37 بر حسب nGy/h بدست آمد.مقدار Hin و Hex به ترتیب از 18/0 تا 36/0 با میانگین 28/0 و 13/0 تا 29/0 با میانگین 21/0 تعیین گردید. دز دریافتی معادل توسط غدد موجود در بدنAGED)) در نمونه های خاک به ترتیب از 82/159 تا 07/372 با میانگین 39/257 بر حسب (µsv/y) بدست آمد. مقدار دوز موثر سالیانه (Eave)ناشی از مصرف گندم در ایران نیز از 10/0 تا 15/0 با میانگین 13/0 بر حسب msv/y محاسبه شد. نرخ مجاز مصرفی گندم (Cr) از 235 تا 576 با میانگین 6