منیره محمودی

زمینه: دوستاکسل با نام تجاری تاکسوتر یکی از مهمترین ترکیبات دسته تاکسان‌ها می‌باشد که علاوه بر خاصیت ضدتوموری در برابر انواع مختلف سرطان، بر دستگاه تولیدمثل مردان تاثیرات منفی به همراه دارد و سبب آسیب‌های ساختاری و عملکردی از جمله اختلال در اسپرماتوژنز، کاهش تحرک اسپرم‌ها و افزایش اسپرم‎های غیرطبیعی می‌‎شود. اسیدفولیک شکل صناعی و اکسید شده فولات است که میزان جذب آن دو برابر فولات است. اسید فولیک به عنوان یک آنتی اکسیدانت با کاهش غلظت هموسیستئین و از طریق خواص مهار ROSآزاد مکانیسم خود را اعمال می‌کند. وجود اسیدفولیک در سیستم تولید‎مثلی نر، برای عملکرد بهینه آن ضروری است، همچنین این ویتامین در تقسیم‌‌‌های ‌‌‌سلولی نقش بسزایی دارد و حرکت و کیفیت اسپرم را بهبود می‌بخشد. این مطالعه تجربی به منظور بررسی اثرات اسیدفولیک بر تغییرات بافتی بیضه، پارامترهای اسپرمی و شاخص‌های اسپرماتوژنز در موش‌‌های ‌‌‌نر بالغ تحت تیمار با دوستاکسل انجام شد. مواد و روش‌ها: 24 سر موش نر بالغ نژاد NMRI با میانگین وزنی 2/1± 5/34 گرم (n=6) به‌طور تصادفی به چهار گروه کنترل، دوستاکسل (mg/kg5)، اسیدفولیک (mg/kg1) و دوستاکسل + اسیدفولیک، تقسیم‌بندی و به مدت 28 روز بصورت داخل صفاقی تیمار شدند. وزن موش‌ها قبل و بعد از تیمار اندازه‌گیری شد. 24 ساعت بعد از آخرین تیمار موش‌ها با محلول ترکیبی کتامین زایلازین، بی‌هوش و پس از کالبدگشایی ناحیه دمی اپی‌دیدیم چپ جدا و به پلیت 3 سانتی‌متری حاوی محیط کشت (HamsF10) جهت بررسی پارامترهای اسپرم منتقل گردید. بیضه چپ خارج و بعد از مراحل فیکس، پاساژ بافتی، برش‌گیری و رنگ‌آمیزی (به روش (H&E، با تکنیک استریولوژی مورد ارزیابی قرار گرفت. بیضه راست نیز جهت محاسبه تولید روزانه اسپرم (DSP) استفاده شد. همچنین میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانتی تام (FRAP)، مالون‌دی‌آلدئید (MDA) و میزان سطح تستوسترون سرم خون نیز سنجیده شد. داده‌ها با روش آنالیز واریانس یک‌طرفه (One-Way ANOVA) و تست Tukey مورد تجزیه‌ وتحلیل آماری قرار گرفت و تفاوت میانگین‌ها در سطح p<0.05 معنی‌دار در نظر گرفته شد. نتایج: کاهش معنی‌داری در میانگین وزن بیضه، تعداد، تحرک، حیات و تولید روزانه اسپرم در گروه دوستاکسل نسبت به گروه کنترل مشاهده شد )001/0>p) و همچنین مقایسه میانگین حجم بافت بیضه، حجم، طول، قطر و ارتفاع اپی تلیوم زایشی لوله‌های منی‌ساز، شاخص‌های اسپرماتوژنز و تعداد ‌‌‌سلول‌های جنسی، سرتولی و لیدیگ در گروه دوستاکسل نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری نشان داد (001/0>p). میانگین سطح سرمی تستوسترون و ظرفیت آنتی‎اکسیدانتی کل نیز در گروه دوستاکسل در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی‌داری یافت) 001/0>(p درحالی‌که میانگین حجم بافت بینابینی و میزان مالون‌دی‌آلدئید سرم در گروه دوستاکسل در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی‌داری نشان‎ داد (05/0p<). تیمار هم‌زمان اسیدفولیک + دوستاکسل، پارامترهای فوق‌الذکر را در مقایسه با گروه دوستاکسل به‌طور معنی‌داری بهبود بخشید و برخی از فاکتورها را به سطح گروه کنترل رساند. نتیجه گیری: نتایج حاصل نشان داد که اسید فولیک با ایفای نقش آنتی‌اکسیدانتی و ممانعت از القای استرس اکسیداتیو، سبب کاهش تغییرات بافت بیضه، بهبود پارامترهای اسپرمی و شاخص‌های اسپرماتوژنز می-شود و پیامدهای نامطلوب ناشی از دوستاکسل را کاهش می‌دهد.