میثم سلیمانی

در سالیان اخیر مسیرهای تجویز دارو و روش‌های رسانش دارو در سراسر دنیا بسیار مورد توجه قرارگرفته‌است، چرا که ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی هر مسیر تاثیر بسزایی برروی اثربخشی درمانی و اثرات بیولوژیکی بلندمدت و کوتاه‌مدت دارد. از میان روش‌های اصلی دارورسانی اعم از رسانش وریدی، عضلانی، پوستی و خوراکی در این مطالعه به روش رسانش پوستی، به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های تحویل دارو پرداخته شده‌است. دارورسانی پوستی یک روش موضعی و غیرتهاجمی با جذب سیستمیک دارو است که مزایایی ازجمله هزینه اندک، زمان رسانش طولانی و کنترل‌شده دارو با حداقل عوارض جانبی، سرعت مناسب برای حفظ سطح دارو در پلاسما برای اثربخشی درمانی و همینطور رضایت بیماران را به همراه دارد. یکی از ابزارهای رسانش دارو از طریق پوست، پچ‌های پلیمری پوستی هستند که هر یک با اهداف خاصی طراحی و ساخته می‌شوند. در این مطالعه از پلیمر اتیلن وینیل استات (EVA) با روش ریخته‌گری حلال با هدف درمان سرطان پوست و حساسیت‌های پوستی و باکتریایی استفاده شده‌است. پچ‌های پوستی علاوه بر مزایایی که گفته‌شد با چالش‌های متعددی از جمله نفوذ پذیری دارو در پوست که سد اصلی آن لایه‌‌شاخی پوست می‌باشد و دیگری محدودیت انتخاب دارو (مولکول‌های کوچکتر از 500 دالتون و لیپوفیل‌ها) روبرو هستند. برای مدیریت این چالش‌ها می‌توان از تقویت‌کننده‌های‌نفوذ و نانوحامل‌ها بهره‌برد. در پژوهش پیش‌رو برای رسیدن به هدف رسانش میزان کافی دارو با حداکثر ثبات و حداقل سمیت از تکنیک‌های مختلفی همچون کپسوله‌کردن داروی کورکومین در مقیاس نانو با استفاده از تقویت‌کننده‌های‌نفوذ، ایجاد نوآوری در ساخت غشاء متخلخل به عنوان بستر اصلی پچ‌های پوستی و بارگذاری دارو پس از ساخت پچ بهره‌گرفته‌شد. پچ های پلیمری تولیدی حاوی دارو با استفاده از آزمون‌های تبدیل فوریه مادون‌قرمز (FTIR , ATR-FTIR)، میکروسکوپ الکترونی روبشی، تست کشش مکانیکی، تست‌های توزیع اندازه ذرات (DLS)، راندمان به‌دام‌ افتادن دارو، تست آنتی‌باکتریال (Disk Diffusion)، تست تعیین ضخامت، تست تخلخل، توزیع و یکنواختی وزن، محتوای داروی بارگذاری شده و مطالعات رهایش آزمایشگاهی مشخصه‌یابی شدند. رهایش داروی مورد نظر از پچ حاوی دارو با استفاده از سل فرانتز بررسی شد. نتایج نشان داد که تنها استفاده از 5 درصد از تقویت‌کننده‌های‌نفوذ می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر میزان رهایش داروی مدل داشته‌باشد. نتایج آنالیز FESEM نشان از وجود کانال‌های عمودی در مقطع فیلم پلیمری به دلیل تبخیر حلال و استفاده از PEG-40 درحین ساخت فیلم داشت. با افزایش PEG-40 از 5/2 تا 20 درصد مقدار تخلخل ابتدا زیاد و سپس کم می‌شود که بیشترین تخلخل در نمونه 5%، حدود 22 درصد گزارش شده‌ است. نتایج آنالیز رهایش دارو نشان داد که با افزایش دما از ˚C25 تا ˚C37، میزان رهایش داروی کورکومین تا 50 درصد افزایش داشته‌ است.