مهدی محمدی قلعه نی

سابقه و هدف: از مسائل مطرح در مدیریت آب در حوضه های آبریز، برآورد میزان تولید رسوب هر یک از زیرحوضه ها است. تعیین حجم ماهانه و سالانه جریان و رسوب رودخانه های بالادست سد های مخزنی، در مراحل طراحی و بهره برداری این مخازن، اهمیت قابل توجهی دارند. پیشرفت تکنولوژی نرم افزارهای رایانه ای و شناخت فرآیندهای فرسایش و رسوب و تشخیص نسبی عوامل مؤثر بر آن، امکان استفاده از انواع مدل های ریاضی را فراهم نموده است. از آن جا که نتایج حاصل از بعضی از مدل ها با مقادیر واقعی تطبیق داشته، از این رو استفاده از مدل های فرسایش و رسوب در مطالعات حوزه آبخیز افزایش یافته است. به منظور برآورد حجم ماهانه و سالانه جریان و رسوب در زیرحوضه سد گراتی، مدل SWAT به کار گرفته شد. مدل SWAT یک مدل جامع و کامل در مقیاس حوضه ای می باشد که برای پیش بینی تأثیر روش های مدیریتی متفاوت بر جریان، رسوب، عناصر غذایی و بیلان مواد شیمیایی در حوضه هایی با خاک، کاربری اراضی و شرایط مدیریتی متفاوت برای دوره های زمانی طولانی ارائه شده است. مواد و روش ها: جهت مدل سازی حوضه مطالعاتی از داده های و نقشه های مختلفی استفاده می گردد اطلاعات و داده های ورودی مدل شامل نقشه مدل رقومی ارتفاع (DEM) نقشه کاربری اراضی، نقشه خاک و داده های هواشناسی شامل بارندگی، حداقل و حداکثر درجه حرارت روزانه، سرعت باد و رطوبت هوا می باشد. جهت واسنجی و صحت سنجی مدل از نرم افزار SWAT-CUP صحت سنجی مدل از نرم افزار SUFI2 برای واسنجی پارامترها می باشد. در پژوهش حاضر با استفاده از آمار مشاهده شده ماهانه دبی و رسوب در حوضه مورد مطالعه و با استفاده از پارامترهای فیزیکی، ارقام برآورد شده توسط مدل SWAT کالیبره گردید، سپس اقدام به ارزیابی مدل SWAT شد. برای واسنجی مدل در برآورد رواناب آمار سال های 2001-1986 (16 سال) از ایستگاه بیدواز اسفراین و سال های 2009-2004 (6 سال) از ایستگاه قلعه سفید و برای مرحله صحت سنجی از آمار سال های 2005-2002 (5 سال) در ایستگاه بیدواز اسفراین و سال های 2011-2010 (2 سال) در ایستگاه قلعه سفید استفاده شده است. همچنین داده های بار رسوب در سال های 2011-2009 (3 سال) در ایستگاه قلعه سفید اندازه گیری شده اند. بار رسوبی اندازه گیری شده حداقل در یک روز از هر ماه سال اندازه گیری شده است. به عبارتی برای هر ماه از سال حداقل یک داده اندازه گیری